دانلود مقالات

فهرست مطالب

چکیده 1

فصل اول معرفی وکلیات.. 2

1-1. مقدمه. 3

1-2. بیان مساله. 3

1-3. ضرورت و اهمیت مساله. 5

1-4. تعریف واژه ها 6

فصل دوم شناخت و پیشینه موضوع. 7

2-1. تاریخچه فضاهای درمانی.. 8

2-2. تاریخچه طب کودکان. 9

2-3. تاریخچه مراکز درمانی و درمانی کودکان در ایران. 10

3-3. پیشینه معماری سبز و پایدار. 12

فصل سوم معماری برای کودکان. 14

3-1. کودک و معماری.. 15

3-1-1. حس دریافتی کودک از فضا 16

3-1-2. تملک فضا توسط کودکان. 19

3-1-3. معیارهای فضاهای مطلوب کودکان از نظر کیفی.. 19

3-1-4. طراحی برای کودکان. 22

3-2. روانشناس کودکان. 26

3-2-1. عوامل تأثیر گذار بر رشد کودک.. 26

3-2-2. نظریه های رشد. 26

3-2-3. خصوصیات کلی کودکان. 34

3-3. بستری شدن و کودکان. 36

3-3-1. برخورد و نگاه به بستری شدن. 36

3-3-2. آماده سازی کودک.. 38

فصل چهارم سرطان و کودکان. 40

4-1. سرطان. 41

4 -2. معرفی مشکل سرطان. 42

4 -3 . انواع سرطان‌ها 43

4 -4  .سبب شناسی سرطان. 48

4 – 5 . روشهای اصلی درمان سرطان. 49

4-5-1. شیمی درمانی.. 49

4-5-2. پرتو درمانی.. 50

4-5-3. جراحی.. 54

4-5-4. ژن درمانی.. 54

4-5-6 . آنتی‌انجیوجنسیس... 55

4-5-7 .  تفکر مثبت... 56

4-5-8 .  هایپرترمیا 56

4-5-9 . درمان بیولوژیکی یا ایمونولوژیک: 56

4-5-10 .درمان فوتودینامیک (بکارگیری رنگ و نور): 56

4 – 6. بخش کودکان سرطانی.. 57

4-6-1. کودکان و فضای مناسب برای تجمع آنها 57

4-6-2. شناسایی کودکان سرطانی و عمده ترین سرطانهای شایع کودکان. 59

4-6-3. کودکان سرطانی.. 62

4-6-4. شناسایی بیماری کودکان. 62

اقدامات مفید جهت بهبود کودکان سرطانی. 64

4 – 7 . درمانهای تکمیلی یا جانبی  (Complementary therapy) 65

4-7-1. بیوفیدبک یا پس خوراندن زیستی  (Biofeedback) 65

4-7-2. منحرف کردن فکر ( Distraction ) 66

4-7-3. هیپنوتیزم. 67

4-7-4. تصویر سازی ذهنی Imagery. 67

4-7-5 . ماساژدرمانی.. 68

4-7-6 . عبادت و دعا Meditation and Prayer. 68

4-7-7 .کشش ونرمش عضلات.. 68

4-7-8 . ورزشهای فیزیکی.. 69

4-7-9. تنفس منظم. 69

4-8 . روش های نوین درمان کودکان. 69

4-8-1. هنر درمانی.. 70

4-8-2. تعریف رشته های هنردرمانی.. 72

4-8-3. فواید درمانی هنر درمانی.. 73

4-8-4. هنر درمانی و بستری شدن کودک.. 74

4-8-5 . هنر درمانی و تئوری کنترل (LOC) 77

4-8-6 . بکارگیری تصویرسازی در هنردرمانی.. 78

4-8-7 . مطالعات صورت گرفته در مورد نقش نقاشی در درمان. 78

4-8-8 . روشهای هنر درمانی.. 80

4-8-9 . راهکارهای هنر درمانی برای کودکان. 82

4-9 .  موسیقی درمانی.. 84

4-9-1 . نتایج درمانی موسیقی درمانی.. 85

4-9-2 . مزیتهای موسیقی درمانی برای کودکان. 86

4-9-3 . اجرای موسیقی درمانی.. 88

4-10 . بازی درمانی.. 89

4-10-1. سیر تکامل بازیها 90

4-10-2 .  رابطه افزایش سن و تعداد بازیهای کودکان. 90

4-10-3 . تقسیم بندی بازیها 91

4-10-4 . انواع بازی درمانی.. 91

4-10-5 .  رویکرد کودک محور به بازی درمانی.. 92

4-10-6 .  اصول پایه بازی درمانی کودک محور. 94

4-10-7 . نتایج درمانی بازی درمانی.. 95

فصل پنجم معماری سبز. 97

5-1. مبانی معماری پایدار و معماری سبز. 98

5-1-1 . ویژگی ساختمان های سبز. 100

5-1-2 .  تفاوت معماری سبز و معماری پایدار. 100

5-1-3 .  دیدگاه های معماری پایدار. 101

5-1-4 .  معماری سبز و ارتباط با موضوع. 102

5-2 .   اصول معماری سبز. 103

5-3 .  معماری اکوتک... 105

5-3-1 . ویژگی های بناهای ساخته شده به سبک اکوتک... 106

5-3-2 . نگاه به معماری اکوتک... 107

5-3-3 . اکوتک و رابطه آن با طبیعت... 107

5-3-4 . اهداف معماری اکوتک... 108

5-4 .  اصول طراحی سبز. 108

5-4-1 .  صرفه جویی در مصرف منابع( Economy of Resources ) 109

5-4-2 .  طراحی بر اساس چرخه حیات  (Life cycle design ) 124

5-4-3 .  طراحی انسانی.. 125

5-5 .  سامانه های ارزیابی ساختمان پایدار و سبز. 126

5-5-1 .  سامانه ارزیابی بری یم (انگلستان 2008) 127

5-5-2 .  سامانه ارزیابی لید(ایالات متحده 2009) 128

5-5-3 .  مقایسه سامانه های ارزیابی لید و بری یم. 130

5-5-4 . سامانه ارزیابی مروارید (امارات متحده 2009) 132

5-6 .  معماری سنتی ایرانی و پایداری.. 133

فصل ششم مصادیق و نمونه ها 135

6-1 . محک (موسسه حمایت از کودکان مبتلا به سرطان) 136

6-2 . بیمارستان کودکان مفید تهران. 143

6-3 . بیمارستان اِوِلینا 144

6-4 . بیمارستان کودکان دل. 146

6-5 . معماری بیمارستان کودکان فونیکس... 149

فصل هفتم شناخت عوامل خارجی ومحیطی در بستر طرح. 152

7-1 . شناخت کلی.. 153

7-1-1 .  شناخت کلی استان گیلان. 153

7-1-2 .  بندر انزلی.. 157

7-1-3  .  ویژگی های کلی معماری.. 159

7-1-4 . بررسی شرایط محیطی حاکم بر معماری بومی گیلان. 160

7-1-5 . شرح اصول و الگوی شکل گیری معماری بومی.. 162

7-1-6 . الگوی معماری  بومی.. 163

7-2 . مشخصات اقلیمی.. 163

7-2-1 .  عوامل موثر بر آب و هوای بندرانزلی.. 163

7-2-2 .  بررسی اقلیمی منطقه. 165

7-2-3 .  بارش... 165

7-2-4 . دمای هوا 166

7-2-5 .  رطوبت... 167

7-2-6 .  ابرناکی.. 167

7-2-7 .  روزهای یخبندان. 167

7-2-8 .  سرعت و جهت باد. 168

7-2-9 .  تابش آفتاب.. 169

7-2-10 .  تحیلیل سایت از نظر ویژگی های اقلیمی.. 173

7-3 . تحلیل مکانی طرح.. 174

7-3-1 . موقیت قرار گیری زمین مورد نظر. 175

7-3-2 . بررسی دسترسی ها و ورودی ها 176

7-3-3 . صدا و تاثیرات آن بر طرح.. 177

7-4-4 . دید و منظر. 177

7-4-5 . ارزیابی مکانیابی طرح.. 178

فصل هشتم مداخله و طراحی. 182

8-1 . شناخت فضاها واستانداردها 183

8-1-1 .  بخش تصویر برداری.. 183

8-1-2 . بخش پزشکی هسته ای.. 183

8-1-3 . بخش خدمات.. 183

8-1-4 .  کلینیک های عمومی.. 184

8-1-5 . بخش جراحی.. 184

8-1-6 .  بخش مراقبت های ویژه 185

8-1-7 .  بخش پیوند مغز و استخوان و بستری ایزوله. 185

8-1-9 .  بخش شیمی درمانی.. 186

8-1-10 .  بخش آزمایشگاه 186

8-1-11 .  بخش فیزیوتراپی.. 187

8-1-12 .  بخش بستری کودکان. 188

8-1-13 .  بخش آموزش... 189

8-1-14 .  بخش مددکاری و مشاوره 189

8-1-15 .  آشپزخانه. 189

8-1-16 . سالن غذاخوری و بوفه. 190

8-1-17 . بخش اداری.. 190

8-1-18 . بخش های هنر درمانی.. 190

8-1-19 .  بخش استراحت... 190

8-1-20 . ادئون. 190

8-1-21 . تاسیسات اصلی و انبارها 191

8-1-22 . فضاهای آب و آب درمانی.. 191

8-1-23 .  فضاهای گالری های نمایش آثار و سالن همایش... 191

8-2 . برنامه فیزیکی.. 192

8-3 . سازه 201

8-3-1 . معرفی سیستم سقف های پیشنهادی.. 201

8-3-2 . درزهای انبساطی (Expansion Joints) 207

8-3-3 . سازه کابلی.. 208

8-4 . تاسیسات.. 211

8-4-1 . تاسیسات و تجهیزات گرمایشی و سرمایشی و تهویه. 211

8-4-2 . شبکه فاضلاب بیمارستانی.. 213

8-4-3 . تاسیسات الکتریکی.. 216

منابع. 219

چکیده
نقش تأثیرگذار فضاهای درمانی و به طور کلی محیط، در رفتار و روحیه کودکان مسئله ای قابل انکار نیست، محیط­هایی از این دست نیازمند تدابیر خاص برای طراحی می باشند. چرا که خلق فضایی مناسب می­تواند در بازده و نتیجه­ی درمان و کاهش استرس در محیط های درمانی مؤثر باشد، فضاهای درمانی حاضر در داخل کشور بطور عمده نیازهای روحی و جسمی کودکان را در طراحی در بر نگرفته اند زیرا مطابق با استانداردهای پیشین بوده و فقط چند نمونه بازسازی نسبتا مناسب از آنها موجود می باشد.

ارتباط تنگاتنگ ذات و درونی انسان با محیط طبیعی موضوعی است اثبات شده که در وجود کودکان این موضوع بسیار تأثیرگذار است؛ ایجاد فضاهای سبز و ارضای نیازهای روحی ،حرکتی و اجتماعی کودکان، در این پروژه از اصول پایه بوده خلق فضاهای مورد علاقه کودکان شامل فعالیت هایی نظیر بازی، نقاشی، موسیقی و... و توجه به ذهن خلاق و بدون مرز و آزادی و حضور در فضاهای گوناگون از نکات مورد توجه در طراحی این پروژه است. کودکان سرمایه های جامعه هستند که باید پرورش استعدادها و ظرفیت های درونی آنان برای شکل گیری شخصیت آنها مورد توجه قرار گیرد، در این کنار مقوله ای پایدار که صرفاً مقوله ای مادی نبوده و به ابعاد روانی و معنوی انسان و جامعه مربوط می باشد باید از ابتدا در نهاد کودکان نهادینه شود. از همین رو استفاده از معماری سبز در این پروژه مورد نظر بوده است.

دانلود پایان نامه  مرکز درمانی و حمایت از کودکان سرطانی بارویکرد معماری سبز

این پروژه در فصول مختلف به بررسی این موارد پرداخته است: ابتدا به کلیات و شناخت موضوع و چهارچوب های پژوهش پرداخته شده. در فصل دوم پیشینه­ی موضوع چه از لحاظ درمانی و چه رویکرد سبز مورد بررسی قرار گرفته، در فصل سوم به ویژگی های معماری متناسب برای کودک پرداخته شده، در فصل چهارم به موضوعاتی در قالب معرفی سرطان و انواع سرطان در کودکان و روش های درمانی مختلف آن مورد بررسی قرار گرفته شده است. تا با این موضوع و پروسه درمانی که در این پروژه رخ خواهد داد آشنای لازم و کافی بوجود آید. در فصل پنجم به معماری سبز و پایدار و اهداف آن و ارتباط آن با فضای درمانی و کودکان و بررسی تأثیرات متقابل آنها پرداخته شده است. در فصل ششم به مصادیق و نمونه ها پرداخنه شده است،  در فصل هفتم عوامل تأثیرگذار بر روند طراحی و برنامه­ریزی معماری مربوطه از جهات مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. و در انتها طرح و روند طراحی آن ارائه میگردد.

کلید واژه: مرکز درمانی، کودک، سرطان، معماری سبز

کودکان سرمایه های جامعه کنونی ما هستند، با وجود تمامی مشکلات ، باید آن ها را پرورش ، آماده زندگی و ساختن جامعه خویش نمود. در این میان برخی از آن ها ، ازجمله کودکان خاص و سرطانی برای آموزش ، درمان ، مشاوره و ... نیازمند  فضا ، روش و توجهی خاص هستند . موارد فوق  باید تمامی جنبه های روحی و جسمی حساس کودکان را در بر گیرد .

“ واژه آلمانی «  krankenhaus  » به معنی « مریض خانه » برای نخستین بار در سال 1789 میلادی به کار گرفته شد .قرن هجدهم ، هنگامی که ساختمان های مجزا و دارای امکانات خاص برای مراقبت از بیماران و درمان آنها ساخته شد، زمانی بود که جدایی نهایی میان دیدگاه درمان و پرستاری به عنوان یک کار خیریه و دردیدگاه مدرن به رفاه و سلامت عمومی اتفاق افتاد و فارغ از ارزش های معنوی ، به عنوان مسئولیتی اجتماعی بر عهده دولت ها و حکومت ها شناخته شد ." (طالبیان، آتشی ،نبی زاده ، 1392 ، ص 9 )

نقش تأثیر گذار فضاهای تخصصی برای رسیدن به نتیجه مطلوب در درمان بیماریهای خاص قابل انکار نیست . کودکان سرطانی بنابر طبیعت خاص و لطیفی که دارند و همچنین نیاز به رشد و شکل گیری هویت ، نیازمند فضاهایی هستند که به این مهم  کمک شایان نمایند. بنابراین دور کردن آن ها از فضاهای استرس زای درمانی و توجه به مسائل روانی باید در اولویت کار طراحان اینگونه فضاها  باشد .

در سال 1970 بشر متوجه شد که انرژی فسیلی رو به اتمام است بنابراین در این زمان شروع به طراحی هایی برای جایگزینی انرژی فسیلی کرد زیرا قبل از آن در عصر انقلاب صنعتی و پیشرفت های تکنولوژی رفته رفته به عنوان مصرف کننده ای در مقابل طبیعت قرار گرفته بود و بهره برداری از طبیعت چنان در اولویت بود که حفظ و نگهداری از آن تقریبا به دست فراموشی سپرده شد .

با توجه به پیشرفت های صنعتی و در نتیجه آن استخراج نفت و سوختهای فسیلی ، منابع بسیار عظیمی از انرژی های تجدید ناپذیر مورد استفاده قرار گرفت، به طوری که راهکارهای طبیعی متناسب با اقلیم برای رسیدن به شرایط آسایش در بنا کمرنگ و کمرنگتر شد. کشور ایران به دلیل دارا بودن ذخایر عظیم انرژی تجدید ناپذیر نیز در این مقوله به یک مصرف کننده بزرگ تبدیل شده است ، الگوهای حفظ انرژی و محیط زیست  و استفاده از انرژی های تجدید پذیر در آن نادیده گرفته شده و تامین انرژی برای رسیدن به شرایط آسایش به صورت چشم گیری توسط انرژی های تجدید ناپذیر و سوخت های فسیلی تامین می شود .

انسان به عنوان کالبد ، در چرخه طبیعت ، فرآیندی عالی از ترکیب آب و خاک است که بدون فضا و نور ( باد و آتش ) نمی تواند زندگی کند و از آن روی که خود را دوست دارد ، دوستدار طبیعت و عناصر آن نیز می باشد. این میل درونی انسان غیرقابل انکار است و در ارتباط با طبیعت و حضور در مکان طبیعی امکان رشد و شکوفایی او میسر می شود.

“معماری سبز برخاسته از معماری پایدار و توسعه پایدار می باشد ، که ناشی از نیازانسان  امروز در مقابل پیامدهای سوء جهان صنعتی و مصرفی عصر حاضر است .") فهیمیان،1387،صفحه 1)

معماری سبز با حفظ رویکرد طبیعت گرایانه انسان  به ایجاد نزدیکی و ارتباط و تقویت احساس وابستگی و مسئولیت او در حفظ و احترام به محیط طبیعی می پردازد .

کودک سرطانی با ایجاد ارتباط با محیط زیست و طبیعت  با نشاط ، پویایی و احساسی سرشار از امید و سر زندگی ، پروسه درمانی خود را طی میکند و مسلما" این ارتباط با طبیعت و آثار آن در روند درمانی او تاثیر گذار خواهد بود .بنابراین او بدون احساس ضعف با ریشه های آفرینش خود که برخاسته از محیط طبیعی است آشنا شده و  بدور از ترس ، استرس و نگرانی نسبت به محیط های درمانی و بهداشتی  سرد و بی روح ، با انرژی مراحل درمان را طی می کند . همچنین حضور در کنار خانواده ، حرکت  وفعالیت بین همنوع و حس درد مشترک و انگیزه مبارزه با آن در این محیط برای او فراهم می آید .

“آسایش و آرامش کیفیتی است که انسان باید به وجود آورد. کیفیتی که شخص باید بشناسد تا به جستجویش برخیزد. تو نمی دانی آسایش چیست، چون هیچ وقت آن را حس نکرده ای و خاطره ای از آن نداری..... "       (دُن خوآن ماتئوس)

ذهن آرام و متمرکز جز در آغوش بستری مناسب متجلی نمی شود. این بستر چیزی نیست جز محیط پیرامون کودکان، معماری همانقدر که با جسم کودکان در ارتباط است بر روح و روان آن ها  نیز تأثیر گذار است و این تاثیر قابل انکار نیست. حتی می توان گفت مهمترین تکلیف معماران تأمین بهداشت محیط از نظر روانی است به گونه ای که در تمام فضاهایی که خلق می شود سعی براین است که روح کودکان تغذیه شود.

این پایان نامه تلاشی برای حمایت و درمان کودکان سرطانی دردرجه ی اول در داخل کشور است که با رویکرد معماری سبز (از شاخه های معماری پایدار ) ارائه می گردد. از این رو درمانی ؛ چون هدف کمک به درمان کودکان سرطانی در کنار خلق محیطی متفاوت و بدور از استرس های درمانی برای آن ها می باشد ، و از این رو حمایتی ؛ چون در این طرح سعی شده با کمک به درمان سرطان به صورت رایگان یا با هزینه اندک ( به دلیل بهره گیری از ساختار سازمانی خیریه ) هم حمایت مالی و هم حمایت روحی از کودکان و والدین صورت گیرد وتلاش بر تغییر تفکر آنها از ماندن یا نماندن به چگونه زیستن در آینده است .

1-3. ضرورت و اهمیت مساله
برای پیشرفت جوامع انسانی علاوه بر نیاز به سر پناه و ایجاد فضای زندگی نیازمند فضاهایی خاص برای بالابردن کیفیت زندگی اجتماعی و توجه به اقشار مختلف بویژه کودکان هستیم.

کودک ، موجود کوچک و بسیار حساسی است که به هر محرکی عکس العملی نشان می دهد، ساخته و پرداخته ژنتیک و محیط می باشد و نیازمند مراقبت صحیح در تمام لحظات بخصوص در زمان بیماری است. کودک این مینیاتور زیبای خلقت برخلاف تصور ما انسان بالغ کوچک شده نیست این موجود کوچک دوست داشتنی در همه ی ابعاد از جمله گفتار و رفتار با  یک انسان بالغ متفاوت است. متفاوت بودن کودک با انسان بالغ محدود به مسائل رفتاری و گفتاری نیست. بلکه به حیطه بیماری و درمان نیز گسترش مییابد. از این رو درمان کودکان نیازمند مسائل روانشناختی و عاطفی گسترده ای می باشد.از میان انواع بیماری های کودکان شاید سرطان یکی از بزرگترین ناراحتی ها و بیماری چه برای والدین و چه برای کودک می باشد.

گذشته از روش های درمانی مختلف که برای این بیماری طاقت فرسا بکاربرده می شوند بناکردن مکان هایی برای گردهمایی کودکان دچار این درد مشترک و کمک به آن هادر  پذیرفتن این بیماری بعنوان یک دوست خشن که می توان با آن مبارزه کرد، بسیار مفید است.

در طرح پیشنهادی ایجاد فضاهای مانند اتاق های گردهمایی و مشاوره با محوریت افزایش امید به زندگی یکی از اهداف اساسی می باشد. زیرا درک این مسئله برای کودک که کودکان دیگری با مشکلی مشابه و یا حتی به جرات بزرگتر از مشکل وی دست و پنجه نرم می کنند می تواند بسیار کمک کننده باشد.

"تمام سلول های بدن ما به طور منظم و بر اساس قاعده خاصی در حال رشد هستند. گاهی اوقات برخی از سلول ها از مسیر رشد طبیعی خود خارج می‌شوند و به طور غیرمنظم و سریع تر از حالت طبیعی رشد می‌کنند. این امر سبب به هم خوردن نظم طبیعی بدن می شود. به این به هم‌ ریختگی سرطان می‌گویند. انواع مختلف سرطان، علایم، راه های درمان و عوارض مختلفی دارند که به نوع سلول و عضو درگیر در بدن بستگی دارد. متاسفانه سرطان فقط بزرگسالان را درگیر نمی‌کند بلکه کودکان هم به این بیماری مبتلا می‌شوند. سالانه 3 تا 4 کودک از هر صد هزار کودک در جهان به انواع سرطان‌ها مبتلا می‌شوند که در این میان سرطان‌های لوسمی، لنفوم و مغز شایع‌ترین آنها هستند. . خوشبختانه در حال حاضر برای اغلب سرطان‌های کودکان به خصوص لوسمی، درمان وجود دارد و 70 درصد از کودکان مبتلا درمان می‌شوند. " (mahak-charity.org، 1393 (

در سال 1992 ، که بیست کشور جهان در سازمان ملل متحد منشور توسعه پایدار را به تصویب رساندند ،توجه به کیفیت زندگی اجتماعی از آن دسته مباحث مورد توجه در آن بوده است ، ساخت و ساز آینده هر اجتماع وابسته به کودکان آن نسل در آن جامعه است ، جای خالی ایجاد فضای درمانی متفاوت ومناسب برای کودکان سرطانی در رسیدن به اهداف  توسعه پایدار در جامعه ایرانی حس می شود ،اگرچه نمونه های مرتبط با این موضوع وجود دارد اما بسیار تعداد آنها محدود بوده و نمی توان گفت پروژه ای با این رویکرد بوده باشد .دانلود پایان نامه  مرکز درمانی و حمایت از کودکان سرطانی بارویکرد معماری سبز

1-4. تعریف واژه ها
سَرَطان :  (به پارسی سره: چَنگار) یعنی رشد، تکثیر و گاهی انتشار غیر طبیعی سلول‌های بدن.

معماری سبز) :  به انگلیسی: (Green Architecture از شاخه های  معماری پایدار یکی از گرایش‌ها و رویکردهای نوین معماری است که در سال‌های اخیر مورد توجه عده زیادی از طراحان و معماران معاصر جهان قرار گرفته است. این معماری که برخاسته از مفاهیم توسعه پایدار می باشد در پی سازگاری و هماهنگی با محیط زیست یکی از نیازهای اساسی بشر در جهان کنونی است.هدف از ایجاد ساختمان‌های سبز بهبود یافتن آب و هوا و جلوگیری از اثرات منفی ساخت و ساز بر محیط زیست است.

مرکز حمایتی و درمانی : مرکزی است که  معمولا وابسته به موسسات خیریه بوده که در آن هم حمایت مالی و هم حمایت روحی از کودکان و والدین صورت میگیرد .

پزشکی کودکان : پزشکی کودکان یا طب اطفال ( به انگلیسی Pediatric) از شاخه های اصلی پزشکی است که عناوین دیگری همچون ؛ بیماری های کودکان ،طب کودکان و نیز شناخته می شود.

نتایج درمانی موسیقی درمانی
موسیقی درمانی برای عادی کردن شرایط و محیط بیمارستان کاربرد داشته و ثابت شده است که یکی از روشهای غیر کلینیکی کاهش درد و اضطراب در بیماران می باشد. این روش در درمان افسردگی، عصبانیت، درد، اضطراب، بی­خوابی، تهوع و استفراغ، خستگی، تنهایی، گیجی و بهبود عملکردهای فیزیولوژیکی مانند ضربان قلب، تنفس و افزایش حجم ریه ها اثرات مثبتی به همراه داشته است. ضمن اینکه در بهبود کیفیت زندگی بیماران سرطانی و کودکان بیمار نیز موثر تشخیص داده شده است. موسیقی می تواند در مراحل مختلف درمان مانند عملهای ارتوپدی، عکسبرداری، اتاقهای انتظار و نیز برای کم کردن استرس بیماران به کار گرفته شود. البته هر نوع موسیقی مناسب این امر نبوده و نوع موسیقی می بایست با دقت بسیار انتخاب گردد. در کنار این مزیتها موسیقی در افزایش عملکردهای اجتماعی و جلوگیری از بیماریهای روان تنی نیز موثر می باشد. مکانیسم اثر موسیقی ایجاد زمینه ای برای به خاطر آوری خاطرات، برقراری ارتباط با دیگران، ایجاد حواس پرتی مثبت نسبت به درد فیزیکی، رهایی از اضطراب و ایجاد محیطی خوشایند می باشد که همگی در ایجاد نتایج مثبت درمانی دخیل می باشند خصوصا برا یکودکان در جهت ایجاد حس سازگاری با محیط بیمارستان موسیقی درمانی تاثیر قابل توجهی داشته و در صورت تکرار هر روزه در ساعتی خاص، می تواند بعنوان بخی از فرآیند دوست داشتنی بین انواع فرآیندهای پزشکی غیر قابل پیش بینی عمل کند. موسیقی به کودک در برقراری ارتباط با دیگران کمک می کند چرا که درمانگر و کودک باقراری ارتباط با یکدیگر و نیز درمانگر از طریق ایجاد جوی که اعماد به نفس کودک را تقویت کند، باعث آگاهی بیشتر کودک از احساسات درونیش می شود که نتیجتا سطح بیان و تعاملات کودک را بالا می برد.

از دیگر مزیتهای موسیقی در درمان، کاهش میزان درد می باشد بعنوان مثال Ralf Spintge متخصص بیهوشی آلمانی از موسیقی برای کنترل درد استفاده کرده است. او در کلینیک خود برای برخی بیماران که دارای وقفه های عصبی مرکزی هستند، بجای داروهای مسکن از موسیقی استفاده می کنند. او بیان می کند که استفاده از موسیقی می تواند باعث افزایش انگیزه بیماران برای بهبود بعد از عمل شده و نیز همکاری و همدلی بین بیماران و درمانگران را افزایش دهد. اسپینچ چگونگی کار و برنامه ریزی موسیقی درمانگران برای کنترل میزان فعالیت بیماران را اینگونه توضیح می دهد: برنامه با ملودی ساده ای که توسط یک ساز اجرا می شود، آغاز شده و سپس آواهای دیگر نیز به موسیقی اضافه می شوند و در نتیجه انرژی جنبشی موسیقی افزایش یافته و این امر کمک می کند تا بیمار فعالتر گردد. موسیقی در سطح مشخصی نگاه داشته می شود و فرآیند به عقب بر می گردد صداها یکی یکی حذف می شوند تا به موسیقی اولیه تبدیل شود و این پایان فرآیند است. ضمن اینکه این فرآیند می تواند به برنامه شعر گونه ای نیز منتهی شود. کل فرآیند 12 دقیقه طول می کشد و نتایج مثبتی آن اثبات شده است. سوالی که در این زمینه مطرح می شود این است که آیا موسیقی تنها عاملی است که توجه فرد را از تمرکز به بیماری منحرف می کند و یا کارکرد آن به سیستم اساسی دیگری وابسته است؟ دکتر Spintge دو عامل را در این فرآیند دخیل می داند: یکی منحرف شدن توجه بیمار خصوصا جوانترها از درد و بیماری و دیگری کم شدن محسوس میزان درد و هورمونهای استرس که در خون بیماران قابل مشاهده می باشد. این موضوع تنها در مورد بیماران اروپایی صادق نبوده و در مورد بیماران ژاپنی که فرهنگی کاملا متفاوت دارند نیز به اثبات رسیده است. (قربانی ،1390)

4-9-2 . مزیتهای موسیقی درمانی برای کودکان
درک کودکان از درد با درک بزرگسالان بسیار متفاوت می باشد چرا که سطح و میزان رشد ذهنی و آگاهی آنان از بیماری تاثیر مستقیمی بر میزان درد تجربه شونده توسط آنها دارد. یک کودک تازه راه افتاده نسبت به درد عکس العملی پرخاشگرانه ماند گاز گرفتن یا ضربه زدن نشان می دهد چرا که روش دیگری برای بیان درد خود ندارد. کودکان بزرگتر به دنبال کنترل درد و حفظ استقلال خود بوده و در کوشش برای بدست آوردن این کنترل، ممکن است میزان درد و اضطراب خود را پنهان کنند. تجربه های قبلی کودک از درد، در پاسخ او به درد تاثیرگذار است. از طرف دیگر تحقیقات نشان می دهد که کودکان به فرآیندهای تکراری پزشکی عادت نمی کنند و تکرار فرآیندهای درمانی باعث کاهش درد و اضطراب آنان نمی شود. در تحقیقات مشخص شده که عموما والدین و کادر بیمارستان میزان درد کودک را دست کم گرفته و نتیجتاً اقدامات مناسبی برای برطرف کردن آن صورت نمی دهند.

یکی دیگر از مزیتهای استفاده از موسیقی در بیمارستان کاهش استرس بازدیدکنندگان و همراهان بیمار می باشد. به عنوان مثال Wolf و Woolsey در سال 2003 انواع استرسهای والدین کودکان بستری را مورد بررسی قرار دده و از موسیقی برای کاهش این استرسها استفاده کرده اند. Collins در سال 1991 تاثیر موسیقی ضبط شده را بر رفتارهای استرسی، وزن، میزان جذب کالری و مدت زمان بستری در 52 نوزاد کم وزن مورد بررسی قرار داده و نشان داده است که موسیقی باعث کاهش مدت بستری، افزایش جذب کالری و کاهش رفتارهای استرسی در این نوزادان شده است. همچنین میزان اشباع اکسیژن، ضربان قلب و وضعیت رفتاری با مداخلات موسیقی درمانی، بهبود قابل توجهی را نشان می دهند.

اقدامات موسیقی درمانی برای کاهش درد در فرآیندهای دردناک نیز کاربرد دارد. در تحقیقی توسط Pfaff و همکارانش استفاده از موسیقی به همراه آرامسازی برای کاهش رفتارهای اضطرابی در کودکان 6 تا 15 ساله مورد بررسی قرار گرفته و نتایج حاکی از آن است که میزان ترس، درد و رفتارهای اضطرابی با اجرای موسیقی درمانی کاهش یافته است. Batson در سال 1994 تحقیقی را بر روی نقش موسیقی و سایر سرگرمیها حین تزریق انجام داده است که نشانگر  کاهش رفتارهای اضطرابی حین انجم این فرآیندها می باشد. تحقیق Chetta نیز نشامی دهد که موسیقی در کاهش اضطراب قبل از عمل نیز موثر است. در این تحقیق سه گروه از کودکان قبل از جراحی مورد بررسی قرار گرفته اند: گروه اول تنها توصیه های شفاهی قبل از عمل، گروه دوم توصیه های شفاهی و موسیقی در شب قبل از جراحی و گروه سوم توصیه های شفاهی، موسیقی در شب قبل از عمل و نیز موسیقی دلخواه قبل از تزریق عمل داشته اند. نتیجه آن بوده است که در گروه سوم میزان کاهش اضطراب بیشتر بوده است. تحقیقات Oggenffuss در سال 2001 و Schere در سال 2002 نیز تاییدی دیگر بر کاهش استرس کودک و والدین او قبل از عمل و حین انتظار برای عمل می باشند. همچنین در تحقیقی موردی مشخص شده است که میزان درد و اضطرابق کودکان هنگتم همودیالیز، هنگامی که در معرض موسیقی قرار می گیرند. کمتر از کودکانی است که در معرض موسیقی نیستند.

دانلود پایان نامه  مرکز درمانی و حمایت از کودکان سرطانی بارویکرد معماری سبز

موسیقی درمانی همچنین تاثیر مثبتی بر مهارتهای ذهنی، رفتاری و گفتاری کودک دارد. موسیقی به طور طبیعی انگیزه بازی ایجاد می کند و وقتی که کودک احساس کند در حال بازی است، همکاری و نیز یادگیری بیشتری خواهد داشت و لذا موسیقی میزان یادگیری او را افزایش می دهد. مغز موسیقی را توسط 2 نیمکره خود پردازش می کند به همین دلیل گوش دادن به موسیقی باعث می شود بیمار فرآیندهای برنامه ریزی، توالی و یادآوری اطلاعات زبانی را نیز بهتر انجام دهد. استفاده دیگر از موسیقی درمانی در مدیریت درد و اضطراب است که از طریق ایجاد تصورات مثبت و منحرف کردن تمرکز و توه بیمار از بیماری صورت می گیرد. پشتوانه­ی تئوریک این مسئله این است که موسیقی باعث تحریک سایر اعصاب حسی می گردد که مغز را از تمرکز و دریافت صرف محرکهای درد، باز می دارد. به عنوان مثال کودکی که به علت سوختگی می بایست 3 بار در روز تعویض لباس می شد، به علت درد زیاد این فرآیند استرس زیادی داشته و حاضر به همکاری نمی شد، ولی با درمان یک موسیقی درمانگر، اقدامات لازم برای کاهش استرس او صورت گرفته و نتیجتا موسیقی به او کمک کرد که درد را بهتر تحمل کند در تحقیقی دیگر در کانادا بر روی کودکان دارای سرطان مشخص شده است که موسیقی درمانی باعث کاهش اضطراب و راحتی بیشتر آنان شده است. در این تحقیق ابزارهای سنجش شامل مقیاس میزان درد، پرسش از والدین درباره­ی چگونگی حالت و رفتار کودک پس از موسیقی درمانی و نیز پرسشنامه هایی درباره موثر بودن موسیقی درمانی از کودکان، والدین و کادر درمان بوده است که تقریبا همگی بر مثبت بودن اقدامات موسیقی درمانی تاکید داشتند. (قربانی ،1390)

4-7-2. منحرف کردن فکر ( Distraction )
منحرف کردن فکر استفاده از فعالیتی است که فکر شما را مشکلی که برای شما ایجاد ناراحتی و نگرانی میکند منحرف خواهد کرد . صحبت کردن بادوستان یاوابستگان ، سرگرم کردن خود با فیلمهای تلویزیون یا رفتن به سینما یا گوش کردن به رادیو،یا انجام کارهای دستی مانند سوزن کاری یا بازی با پازل یا مدلهای ساختمانی یا نقاشی ، روشهایی است که حواس شما را از احساسات نا خوشایند منحرف می کند .خیلی از مراکز کانسرامروزه از متخصص های موزیک یاخلاقیت درمانی در اختیار دارند که میتوانند با پیشنهاد مناسب با روحیات شما در ضمن درمان سرطان استرس و فشارهای فکری را بکاهند . ( مکاریان ،1393)

4-7-3. هیپنوتیزم
هیپنوتیزم یکی از روشهای درمان مکمل است که برای ارتقای شرایط زندگی بیماران بیماریهای مزمن کاربرد گسترده ای دارد. در همین راستا می توان از هیپنوتیزم برای بیماران مبتلا به سرطاننیز استفاده نمود.

هیپنوتیزم به عنوان یک روش درمانی اصلی یا درمان کمکیِ موثر در بسیاری از انواع مشکلات جسمی و روانی، کاربرد ارزشمندی دارد. هیپنوتیزم حالت تغییر یافته‌ای از هوشیاری است که طی آن درمانگر واجد شرایط این فرصت را پیدا می‌کند که با تاثیر مستقیم بر فرآیندهای ناخودآگاه و ارائه تلقینات درمانی مناسب به اصلاح ساختار روانی بیمار بپردازد و یا زمینه‌ای برای اجرای یک روش درمانی پزشکی مثل جراحی و ... فراهم سازد.

با توجه به لزوم کاربرد شیوه هایی که به ارتقای کیفیت زندگی بیمارانی که با بیماری های مزمنی که با درد همراه است زندگی می کنند منجر شود ، امروزه استفاده از هیپنوتیزم به عنوان وسیله ای برای ایجاد بی حسی موضعی برای انجام درمانها پزشکی و کاهش و از بین بردن درد کاربرد گسترده ای دارد. بر همین اساس از هیپنوتسزم در درمانهای مختلف سرطان در بزرگسالان و کودکان نیز استفاده می شود.

در حال حاضر " هیپنوتیزم درمانی" یک روش درمانی است که در یک مرحله یا مراحلی از آن از هیپنوتیزم استفاده می شود. (iransalamat.com، 1393)

 4-7-4. تصویر سازی ذهنی Imagery
تصویر سازی ذهنی یک روش استفاده از رویای در روز است که از تمام احساسات و حواس شما استفاده میکند . این روش معمولا با چشم بسته انجام داده میشود. برای شروع ، به آهستگی شروع به نفس کشیدن کرده تا احساس آرامش کنید .احساس یک گویی از انرژی را ( مثلا یک نور سفید ) تصویر سازی کنیدکه در نقطه ای از بدن شما می باشد. وقتی شما توانستید این گوی انرژی را ببنید ، در هنگامی که نفس خود را داخل میکشید تصور کنید که این گوی انرژی را به قسمتی از بدن که درد یا ناراحتی دارد یا احساس مشکل میکنید مانند تهوع و استفراغ وارد میکنید.

وقتی نفس را بیرون می دهید هوا همراه این توپ از بدن شما بیرون میرودوهمراه آن دردو آلام شما هم خارج میشود ( نفس خود را خیلی آرام بکشید و به صورت فوت کردن و تنفس با صدا نباشد). این تصویر سازی ورود این توپ انرژی به درون خود و خروج آنرا ادامه دهید . شما می بینید که این توپ انرژی به تدریج هر چه وارد و خارج می شود بزرگتر و بزرگتر میشودو درد و الام شما کمتر می شود .در انتها این تصویر سازی ، به آهستگی شماره از سه به پایین بشمارید ، نفس عمیق بکشید ، وچشم خود را باز کنید و به خودتان بگویید ( من بیدار میشوم و احساس آرامش میکنم )

4-7-5 . ماساژدرمانی
استفاده از لمس برای بهبود در یک فکر قدیمی می باشد . اولین دستنوشته در این مورد به 3000 سال قبل در چین برمیگردد.ماساژدرمانی به لمس قسمتهای مشخصی از بدن با روشهای خاص مانند ضربه زدن به عضلات بدن یا مالش آن نواحی گفته می شود.این درمان باید توسط افراد متبحر و دارای مجوز با ید انجام شود و با پزشک خود در این مورد مشورت کنید .

4-7-6 . عبادت و دعا Meditation and Prayer
عبادت یک روش تمدد اعصاب و آرامش بخش می باشد که به شما اجازه می دهد انرژی خود را روی یک مسئله خاص متمرکز کنید و به یک مورد خاص فکر کنید .بخصوص وقتی فکر و بدن شما تحت استرس درمان کانسر می باشد به شما کمک می کند . به عنوان مثال ، شما یک کلمه یا جمله را مرتب تکرار می کنید و یا به طور دائم به یک شکل نگاه میکنید .

روش دیگر دعا کردن اجازه دادن به تفکراتتان است که احساس کنند و تصویر سازی کنند که شما خارج میشوند .در افرادی که به نیروی معنوی برتر اعتقاد دارند ، نماز و عبادت،یک احساس قدرت و آرامشو الهام بسیار قوی در هنگام درمان کانسر به آنها خواهد داد.دعا چه به تنهایی یا همراه با فامیل یا با هم کیشان به شما کمک فراوان خواهد کرد.روحانیون میتوانند در ورود شما با این مراسم شما را کمک کنند.

4-7-7 .کشش ونرمش عضلات
در یک اطاق آرام دراز بکشید.به آرامی وآهستگی نفس بکشید.درهنگام دم عظلات و گروهی از عظلات را منقبض کنید.به عنوان مثال ، یک چشم را در هم بکشید ، یا اخم کنید ، یا دندانها را به هم بفشارید ، مشت کنید ، بازو یا ران خود رامنقبض کنید.نفس خود را نگه دارید وعظلات خود را چند دقیقه منقبض نگه دارید.سپس بازدم کرده و عظلات خود رارها کرده، واجازه دهید بدنتان رلاکس و شل شوید.

این سیر را با عضلات دیگر تکرار کنید .ازطریق دیگراین روش درمان را میتوانید انجام دهید به این طریق رلاکسیشن یا تمدد اعصاب پیشرونده گویند،از انگشت شصت پا شروع گنید ، کم کم بالاتر بیایید و به تدریج عظلات تمام یک پا را منقبض کنید و شل کنید . سپس همین کاررابا پای دیگر انجام دهید .سپس عظلات قسمتهای دیگر بدن را همین کار کنید تا تمام بدن از جمله عظلات جمجمه را هم شامل شود . به یاد داشته باشید در هنگام انقباض عظلات در دم باشید و در هنگام شل کردن عظلات در حال بازدم.

4-7-8 . ورزشهای فیزیکی
ورزش می تواند در کاهش درد کم کند ، عظلات ضعیف را تقویت می کند ، بالاتس را برقرار میکند ، و افسردگی و ضعف را کاهش می دهد . بعد از گرفتن تایید ورزش از پزشک خود و مشخص کردن میزان تحمل به ورزش برای شما ، ابتدا ورزش را 5-10 دقیقه پیاده روی در روز شروع کرده و بتدریح فعالیت خود را افزایش دهید

4-7-9. تنفس منظم
در یک وضعیت مناسب قرار بگیریدوتمام عظلات خود را شل کنید . اگر چشمان شما باز است به یک نقطه دور نگاه کنید.واگر چشمان شما بسته است به یک مسئله آرامش بخش یل خنثی فکرکنید وفکرخود را به تنفس خود متمرکز کنید.

نفس خودراآهستگی وآرامش از طریق بینی به درون و بیرون بدهید.شما میتوانید یک ریم ثابت به تنفس خود با شماره کردن تنفس بدهید "دم : یک دو ـ بازدم : یک دو " .خودتان را با هر تنفس شل و رلاکس کنید .

شما میتوانید این تکنیک را فقط برای چند ثانیه یا تا ده دقدقه ادامه دهید . با سه شماره به آهستگی به این تنفس ریمیک حاتمه دهید. ( مکاریان ،1393)

4-8 . روش های نوین درمان کودکان
هنر و سلامت فردی

از دیگر عواملی که تاثیر بسزایی در احساس سلامت دارد مقوله هنر می باشد. شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد تماشای آثار هنری تاثیرات مثبتی بر سلامتی و بهبود دارد. همچنین بسیاری از پزشکان و محققان ارتباط بین مشارکت در فعالیتهای هنری و سلامتی را مورد اشاره قرار داده اند که این تحقیقات هم در مورد شرکت کنندگان در فعالیتهای هنری و هم مخاطبان آنها صورت گرفته است. وجود این ارتباط از نظریه دکتر استیو سوتر استاد دانشگاه روانشناسی کالیفرنیا قابل استخراج است، او توضیح می دهد که بهبودی فرآیند ای طولانی مدت است که بصورت فیزیولوژیکی با مقاومت بدن در برابر بیماری و عملکرد بهینه سیستم ایمنی بدن تعریف می شود. این فرآیند از لحاظ فیزیولوژیکی توسط پتانسیل رشد یا خودشکوفایی، از لحاظ عمومی با حس ذهنی بهبود یا رضایت از زندگی و از نظر رفتاری با حس شایستگی و سودمندی تکوین می یابد.

HAI انجمنی است که به بررسی تاثیر هنرها بر نتایج پزشکی پرداخته و در جستجوی یافتن تاثیرات مثبت انجام کارهای هنری بر بیماران می باشد. این موسسه همچنین به مقایسه اثرات ناشی از انجام فعالیتهای هنری و یا دیدن آن فعالیتها از طریق فیلم، ویدئو، تلویزیون و یا اینترنت می پردازد. تحقیقات این موسسه تحت عنوان تجربیات هنری و اثر آن بر سلامت و بهبود، وجود رابطه بین ذهن و جسم را به تایید رسانده و با انجام مصاحبه هایی با پزشکان، روانشناسان و سایر متخصصان امر درمان، تاثیر انجام کارهای هنری بر بیماران را مثبت ارزیابی کرده است. یکی از محورهای اصلی این تحقیق، شناخت مکانیسم های اثرگذاری ذهن و احساسات بر جسم و نیز بررسی چگونگی تاثیر گذاری هنرها بر ذهن، احساسات و نتیجتاً بر جسم انسان می بادش. کشف رابطه بین ذهن و جسم و توانایی تاثیر گذاردن آنها بر یکدیگر از دیدگاه های مختلف- دیدگاه فرعی، مکمل و کل نگر- در دهه های اخیر در کشورهای غربی مورد بررسی قرار گرفته است. در حالیکه اعتقاد به رابطه بنیادی و یکپارچه بین ذهن و جسم برای قرنها بخشی از اعتقاد و دانش درونی درباره درمان و بهبود در دیدگاههای شرقی بوده است که از آنها می توان به پزشکی سنتی چین و یا تبت اشاره کرد. تحقیقات انجم شده با استفاده از تکنیکهای جدید تصویر مغزی نشان داده است که مکانیسم های بیولوژیکی وجود دارند که می توانند افکار، عقاید و تمایلات انسان را به ایجاد تغییر در سلولها، بافتها و ارگانها تبدیل کنند. دکتر Howard Fields استاد روانشناسی دانشگاه کالیفرنیا، در این باره می نویسد: «تفکر جدایی ذهن و جسم سالها ما را به اشتباه انداخته است، یک فکر مجموعه ای از شلیک های نرونی است که از طریق شبکه مغزی می تواند باعث فعال سازی مراکز احساس، درد، خاطرات و سیستم عصبی اتوماتیک و سایر بخشهای عصبی شود که همگی آنها در ایجاد احساسات فیزیکی ما دخالت دارند.»

4-8-1. هنر درمانی
در قرن 18 با اولین پذیرش کودکان در بیمارستانها، متخصصین به تاثیر جنبه های روانی بر بستری بودن کودکان پی بردند. برای مثال در سال 1777 پزشکی به نام آرمسترانگ به درمان روانی کودکان بسیار توجه کرده و با جداسازی کودکان بیمار از مادرانشان مخالفت کرد. متأسفانه بسیاری از اصول روانشناسی راجع به ارتباط مادر و فرزند تا نیمه آخر قرن بیستم پذیرفته شده نبودد. اولین بیمارستان مادر و کودک توسط Sir James spenes در سال 1946 در بیمارستان Nen Castle on Tyne که در سال 1927 تأسیس شده بود، ایجاد شد. در سال 1956 کمیته ای در انگلستان مامور جمع آوری اطلاعات از متخصصان بیمارستانی، پرستاران، پزشکان، کادر اداری و روانپزشکان در رابطه با تأمین رفاه کودکان در بیمارستانها شد.

در قرن حاضر بررسی تحقیقات انجام شده در رابطه با روشهای درمان نوین پزشکی، نشانگر توجه روز افزون به استفاده از روشهای درمان ککی در کنار درمانهای دارویی می باشد که هم در داخل و هم در خارج محیطهای درمانی قابل استفاده و اجرا بوده و بعنوان مکمل درمانهای دارویی عمل می کنند. این روشها برای کم کردن اضطراب و استرس، ایجاد آرامش، کم کردن ناراحتی و میزان استفاده از داروها، درمان مشکلات روان- حرکتی، ذهنی و آموزشی، از بین بردن مشکلات احساسی، ارتقاء آگاهی و مهارتهای فردی، رفتار یو حل مسئله و افزایش اعتماد به نفس در بیماران و افراد عادی مورد استفاده قرار می گیرند. استفاده از این روشها ضمن کاهش نیاز به درمانهای دارویی و نتیجتا کم کردن هزینه های درمان، در ایجاد محیطی خلاق که نقش مهمی در تسریع روند درمان دارد نیز بسیار موثر می باشد. هنرمندان هنرهای بصری، ادبی و نمایشی با حضور در مجموعه درمانی و تعاملشان با بیماران و کارکنان باعث انسانی تر شدن فضای بیمارستانها شده و هنر درمانگران نیز در ارائه مراقبتهای درمانی خاص به بیماران تلاش کرده و بعنوان بخشی از تیم درمانی عمل می کنند. در مجموع هدف نهایی هنر درمانی استفاده از ابزارهای هنری برای تغییر وضعیت، حالات و رفتار بیماران می باشد.

انجمن هنر درمانگران انگلستان در سال 2001 هنر درمانی را اینگونه تعریف کرده است: «هنردرمانی فرآیند ایجاد تعامل بین پدید آورنده اثر (بیمار)، محصول هنری و درمانگر می باشد که در آن درمانگر، محیط، ابزارهای هنری و مهمتر از همه راهکارها و برنامه های درمانی خود را بر حسب زمان، توجهات و نیازهای بیماران برنامه ریزی کرده و سازماندهی می کند.» هدف از هنر درمانی ایجاد زبان سمبلیکی است که بتواند درمانگر را به سمت درک احساسات و توانایی های خلاقانه بیمار هدایت کرده، به تغییرات درمانی اجازه اجرا دهد. در واقع هنر درمانی رشته ای وابسته به رون درمانی بوده که به تخلیه احساسات و افکار منفی پرداخته و بیمار در آن نیازی به داشتن تخصص هنری ندارد، بلکه با راهنمای یهای درمانگران و فرصتهایی که برایش ایجاد می شود، این امکان به او داده می شود که به مدیریت احساسات، عواطف، اضطراب  و استرس خود پرداخته و ارتباطات خود با افراد، گروهها و متخصصان درمانی را افزایش دهد.

روشهای هنردرمانی از دو جنبه «انجام» و «دیدن» کارهای هنری در جهت درمان استفاده می کنند چرا که فرآیند ایجاد و درک اثر هنری فعالیتی درونی است که در بهبود و سلامت فیزیکی، احساسی و روحی دخالت دارد و لذا برای افرادی که توانایی انجام کار هنری ندارند، دیدن آثار هنری نیز مفید است. نکته ای که می بایست به آن توجه کرد اینست که هدف از هنردرمانی، هنر برا یهنر نبوده و آنچه در آن حائز اهمیت است تخلیه احساسات و جنبه درمانی کار هنری است تا صرف ایجاد اثر هنری. در واقع کار هنری ممکن است هیچگاه به کسی نشان داده نشود و یا حتی پایان نپذیرد، لیکن خلاقیت بکار رفته در خلق اثر هنری در نفس خود خوشایند بوده و فرد با انجام کارهای هنری و عینیت بخشیدن ب افکار خود، آنها را برای خود و دیگران روشنتر کرده و این فرآیند با ایجاد حس کمال، اعتماد به نفس و حس استقلال فرد را تقویت می کند. این روش خصوصا برای کودکان که توانایی بیان شفاهی احساساتشان را ندارند جهت برقراری ارتباط آسانتر، کم کردن استرس و تطبیق پیدا کردن با شرایط موجود بسیار مطلوب ارزیابی شده است. تحقیقات بیانگر آن است که هنر درمانی در تمام گروههای سنی در موارد زیر نتایج مثبتی در پی داشته است: کاهش اضطراب، افسردگی و سایر بیماریها و یا ناتوانیها احساسی و ذهنی، درمان آسیبهای جنسی و اعتیاد، بهسازی روابط نابسامان خانوادگی، کاهش خشونت و ناتوانیهای اجتماعی ناشی از بیماری، کاهش مشکلات جسمی، افزایش کنترل شخصی، ذهنی و روانی و رفع مشکلات روان اجتماعی ناشی از درمان بیماریها که هدف نهایی آن با توجه به نیازهای فردی و علایق هر فرد برای او مشخص می گردد.

4-8-2. تعریف رشته های هنردرمانی
هنر درمانی شامل تمام رشته هایی می شود که بر پایه هنر به مشارکت در درمان می پردازند که درمانهای مبتنی بر هنرهای بصری، موسیقی درمانی، رقص/ حرکت درمانی، نمایش درمانی و شعر درمانی اهم این روشها می باشند. (درمانهای دیگری نیز ممکن است ذیل عنوان هنردرمانی قرار گیرند ولی در رساله حاضر روشهای معمول که میزان استفاده از آنها بیشتر می باشد مطرح شده اند).

- هنر درمانی (درمانهای مبتنی بر هنرهای بصری): انجمن هنر درمانی آمریکا این واژه را بصورت زیر تعریف کرده است: هنردرمانی تخصصی است که از ابزارهای هنری، تصاویر، فرآیندهای خلاقانه و پاسخهای بیمار یا استفاده کننده به فعالیت هنری صورت گرفته، بعنوان وسیله ای برای تعیین میزان رشد فردی، تخمین تواناییها، خصوصیات شخصیتی، خواستها، علایق و رفع مشکلات فرد استفاده می کند.

- رقص درمانی: انجمن رقص درمانی آمریکا رقس/ حرکت درمانی را استفاده روان درمانگرانه از حرکت بعنوان ابزاری برای هماهنگ کردن احساسات، ذهن و جسم فرد تعریف کرده است. استفاده از حرکات بدن بعنوان روشی درمانگر قدمت زیادی داشته و رقص وسیله ای برای بیان و بروز احساسات فرد و برقراری ارتباط او با دیگران و طبیعت می باشد.

- نمایش درمانی: انجمن نمایش درمانی آمریکا نمایش درمانی را بصورت زیر تعریف کرده است: استفاده سیستماتیک و ارادی از تئاتر و نمایش برای دستیابی به اهداف درمانی در جهت از بین بردن نشانه های بیماری و دست یابی به یکپارچگی فیزیکی و احساسی و رشد فردی. نقش گذرای روانی نیز یکی از شاخه های نمایش درمانی می باشد که موسسه روان درمانی آن را رشته ای درمانی متشکل از اجرای نمایش، فعالیت گروهی و آموزش نقشها برای ایجاد تغییرات بنیادی در زندگی شرکت کنندگان تعریف کرده است. این رشته بر پایه تئوریها و متدلوژی های Jacob L.Moreno پایه گذاری شده است.

- موسیقی درمانی: موسیقی درمانی توسط انجمن موسقی درمانی آمریکا بعنوان رویکردی درمانی تعریف شده است که موسیقی را با روشهای انسانی، روان پویشی، رفتاری و پزشکی ترکیب می کند تا به استفاده کننده در جهت رسیدن به اهداف درمانی کمک کند. این اهداف می توانند ذهنی، فیزیکی، احساسی، اجتمعی یا روحی باشند.

- شعر درمانی: انجمن شعر درمانی آمریکا شعر درمانی را بعنوان استفاده ارادی از شعر  و سایر صورتهای ادبیات برای درمان و رشد فردی تعریف کرده است.

دانلود پایان نامه  مرکز درمانی و حمایت از کودکان سرطانی بارویکرد معماری سبز

هنر درمانگران می بایست با صورتهای هنری آشنایی داشته و دارای مدرک در یکی از رشته های ذکر شده باشند. از آنجا که کار آنها به بیمار و فرآیند درمان و بهبود او مربوط می شود، لذا در ابتدای فرآیند درمان انجام بررسی وضعیت بیمار به منظور پی بردن به ویژگیهای شخصی بیمار و تعیین اهداف درمانی لازم می باشد. روشهای نوین درمان بر ایجاد تغییر در فرد تاکید داشته و معتقدند درمان از روشی سیستماتیک حاصل می شود که گام به گام با بیمار پیش رفته و در قالب فرمی هنری صورت می پذیرد. در واقع وظیفه اصلی هنر درمانگران را می توان آماده کردن بیمار، محیط،‌ابزار هنری و رشد انگیزه خود درمانگری در بیمار با توجه به عامل زمان برشمرد. آنان مسئول شنیدن حرف ها و احتیاجات بیمار و پدید آوردن اثر هنری هستند که بر ارتباطات درمانی استوار بوده و باعث ایجاد تغییراتی خوشایند در بیمار و کادر درمان گردد. تمرکز اصلی این فرآیند بر جنبه های درمانی آفرینش هنری و نحوه ارتباط آنها با زندگی بیمار می باشد که این کار با مشارکت گروهی چند رشته ای صورت می گیرد که همگی در درمان عمومی بیمار مسئولیت دارند. در 20 سال اخیر نقش هنرمندان در مجموعه های درمانی به طری چشمگیری افزایش یافته و فعالیتهایی نظیر کار بر روی پروژه های هنری برای بهبود شرایط محیط ساخته شده بیمارستان، توسعه مطالعات و تحقیقات مرتبط با هنر در درمان، کار با بیماران در برنام هها و فعالیت های هنری، حمایت از بیماران در مبادله احساسات و دیدگاه هایشان برای آگاه سازی متخصصان امر درمان و همکاری و مشورت با بیماران و انجمن های مرتبط در جهت ارتقاء وضع سلامتی عمومی از جمله فعالیتهای آنان می باشد.

دانلود پایان نامه حل مسئله مسیریابی وسایل نقلیه چند انبار با پنجره زمانی با استفاده از یک الگوریتم فرابتکاری کارآمد

تقدیم به خدایی که در این نزدیکی است...

واز من به من نزدیک‌تر است

خدایی که همیشه و همه جا دستانم را گرفته است.

تقدیم به پدر و مادر عزیزم

که حضرت دوست آنان را برای حفاظتم در زمین گمارد

تا راهنمایم باشند و یاریم کنند در آنچه امروز هستم

و می‌خواستم باشم.

و

تقدیم به پاکانی از جنس دیگر

که وقتی در قهقرای زندگی گم شدم

شفاعتم کردند

تا خداوند دستانم را محکم‌تر بفشارد...

تقدیر و سپاس از اساتید بزرگوار و ارجمند

                  جناب آقای دکتر محمد میرابی، استاد راهنما

                وجناب آقای دکتر احمد صادقیه، استاد مشاورم

به پاس همه همفکری‌ها و حمایت‌های بی‌دریغ و صمیمانه‌اشان.

چکیده

در طی سال‌های گذشته، تلاش‌های زیادی به جهت کاهش هزینه حمل و نقل با استفاده از مدل‌های متفاوت مسأله مسیریابی وسیله نقلیه صورت گرفت. در واقع افزایش در هزینه های حمل و نقل بسیاری را تشویق کرد که هزینه حمل و نقل مرتبط با حرفه خود را با بهره‌گیری از سیستم مسیریابی وسیله نقلیه کاهش دهند. در این تحقیق ما مسأله مسیریابی وسیله نقلیه چند انبار با پنجره زمانی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

مسأله مسیریابی وسایل نقلیه چند انبار با پنجره زمانی شامل ناوگانی از وسایل نقلیه می‌باشد که از انبارها حرکت نموده، دسته‌ای از مشتریان را ملاقات کرده و به انبار بر می‌گردند. ما در این تحقیق حالتی را در نظر گرفته ایم که دیگر نیازی نمی‌باشد هر وسیله نقلیه بعد از ملاقات مشتریان به انبار شروع حرکت برگردد بلکه ممکن است انبار ابتدای مسیر با انبار انتهای مسیر متفاوت از یکدیگر باشند. هر وسیله نقلیه دارای یک ظرفیت ثابت است، و هر مشتری دارای تقاضای مشخص است که باید کاملا ارضا شود. مسأله شامل ترکیب انتخاب ملاقات برای هر مشتری و تعیین مسیرهای وسایل نقلیه براساس قوانین مسأله مسیریابی وسیله نقلیه است؛ بطوریکه کل مسافت طی شده توسط هر وسیله نقلیه و کل زمان‌های زودکرد و دیرکرد و در مجموع کل هزینه کمینه شود.

از آنجائیکه مسأله مسیریابی وسیله نقلیه یک مسأله متعلق به کلاس NP-Hard است مسأله مسیریابی وسیله نقلیه چند انباره با پنجره زمانی نیز به عنوان تعمیمی از VRP جزء مسائل پیچیده و متعلق به کلاس NP-Hard است و برای حل آن از رویکردهای فراابتکاری استفاده می‌شود. در این پایان‌نامه الگوریتم ژنتیک برای حل مسأله مسیریابی وسیله نقلیه چند انباره با پنجره زمانی پیشنهاد شده است. وسعی شده است با استفاده از روش خوشه بندی ژنتیک، مشتریان را دسته‌بندی کرده تا فضای جستجوی مسأله را کاهش داده و سپس با استفاده از الگوریتم ژنتیک مجموعه جواب و تابع هدف مسأله را بدست می‌آ‌وریم.

کلمات کلیدی: مسیریابی وسایل نقلیه، چند‌انبار، پنجره زمانی، خوشه‌بندی، الگوریتم ژنتیک

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                    صفحه

فصل اول:کلیات تحقیق.. 1

1-1مقدمه. 2

1-2- ضرورت و اهمیت برنامه ریزی حمل‌ونقل.. 3

1-3- حمل‌ونقل در ایران.. 4

1-4- هدف از انجام مطالعه. 5

1-5- تعریف مسأله. 6

1-6- جمع‌بندی و ساختار ارائه مطالب... 7

فصل دوم:ادبیات تحقیق.. 9

2-1-مقدمه. 10

2-2- مسأله مسیریابی.. 10

2-3- مسأله فروشنده دوره‌گرد. 10

2-4- مسأله مسیریابی وسایل نقلیه. 13

2-5- اجزای مسأله VRP. 14

2-5-1- خصوصیات کلی مشتریان.. 14

2-5-2 خصوصیات  وسایل نقلیه. 15

2-5-4- انواع توابع هدف در VRP. 16

2-5-6 برخی مشکلات مدل‌سازی VRP در شرایط واقعی.. 16

2-6- تعریف ریاضی مسأله مسیریابی وسیله نقلیه در حالت کلی.. 17

2-6-1  مدل عمومی مسأله VRP. 18

2-7-روشهای حل مسأله مسیریابی وسایل نقلیه کلاسیک... 20

2-7-1-روش‌های دقیق.. 20

2-7-2-روشهای ابتکاری.. 22

2-7-3-روشهای فراابتکاری.. 24

2-8- انواع اصلی مسأله مسیریابی وسیله نقلیه. 26

2-8-1 مسیریابی وسیله نقلیه باظرفیت محدود وسایل نقلیه. 27

2-8-2-مسأله مسیریابی وسایل نقلیه با ناوگان ناهمگن.. 28

2-8-3-مسأله مسیریابی وسایل نقلیه با تقسیم تحویل.. 30

2-8-4- مسیریابی وسیله نقلیه با تحویل و جمع آوری.. 33

2-8-5- مسأله مسیریابی دورهای وسایل نقلیه. 34

2-8-5-1 تعریف ریاضی مسأله مسیریابی دوره ای وسایل نقلیه (PVRP) 35

2-8-5-2- مدل ریاضی PVRP. 37

2-8-6- مسأله مسیریابی وسایل نقلیه با چند انبار. 41

2-8-6-1-تعریف ریاضی مسأله MDVRP. 42

2-8-7- مسأله مسیریابی وسایل نقلیه با پنجره زمانی.. 44

2-8-7-1 تقسیم بندی مسأله VRPTW... 45

2-8-7 -1-1 مدل های پنجره‌‌های زمانی سخت.. 46

2-8-7-1-2-  مدل های پنجره‌های زمانی نرم. 46

2-9- جمع‌‌بندی.. 53

فصل سوم:روش تحقیق.. 55

3-1 مقدمه. 56

3-2 خصوصیات و فرضهای مدل.. 56

3-2-1-فرضیات.. 56

3-2-2 تعریف علائم و پارامترها 56

3-2-2-1 اندیسها 57

3-2-2-2 پارامترها 57

3-2-2-3 متغیرهای تصمیم‌گیری.. 58

3-2-2-4 مدل ریاضی.. 58

3-3 مروری بر الگوریتم ژنتیک (GA) 60

3-3-1 تعریف.. 60

3-3-2 گذری بر ژنتیک طبیعی.. 61

3-3-3 واژگان الگوریتم ژنتیک... 66

3-3-4 ساختار کلی الگوریتم ژنتیک... 67

3-3-5 مفاهیم کلیدی الگوریتم ژنتیک... 68

3-3-6 کدینگ... 69

3-3-7 ایجاد جمعیت اولیه. 71

3-3-8 اعمال ژنتیک... 71

3-3-8 -1 عمل تحول.. 72

3-3-8 -1 -1فضای نمونه گیری.. 72

3-3-8 -1 -2مکانیسم نمونه‌گیری.. 73

3-3-8 -1-4 نخبه گرایی.. 75

3-3-8 -2 عملگرهای ترکیبی.. 75

3-3-8 -2 -1 انواع عملگرهای ترکیبی.. 75

3-3-8 -2 -2 احتمال ترکیب... 78

3-3-8 -3 عملگرهای جهشی.. 79

3-3-8 -3 -1 انواع عملگرهای جهشی.. 80

3-3-9 تابع برازش... 81

3-3-10 روش اجرای الگوریتم ژنتیک... 82

3-4 ساختار پیشنهادی الگوریتم ژنتیک... 84

3-4 -1خوشه بندی ژنتیک... 84

3-4 -1-1 نمایش رشته(کروموزوم) 84

3-4-1 -2 ساخت جمعیت اولیه. 85

3-4-1 -3 محاسبه تابع برازش... 85

3-4 -1-3 انتخاب.. 85

3-4 -1-4 ترکیب... 86

3-4 -1-5 جهش... 86

3-4 -1-6 شرط توقف.. 87

3-4-2 الگوریتم ژنتیک... 87

3-4-2 -1 نحوه نمایش جواب‌ها 87

3-4-2 -2 تعریف میزان برازندگی.. 88

3-4-2 -3 مکانیزم انتخاب.. 89

3-4-2 -3 عملگر ترکیب... 89

3-4-2 -4 عملگر جهش... 91

3-5 الگوریتم K-Mean. 92

3-6 الگوریتم خوشه‌بندی فازی  (FCM) Fuzzy c-mean. 92

فصل چهارم:جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها 95

4-1 مقدمه. 96

4-2 ویژگی های نرم افزار. 96

4-3 مشخصات مسائل نمونه. 96

4-4 تعیین پارامترها 97

4-5 نتایج محاسباتی.. 97

4-6 جمع بندی.. 102

فصل پنجم:نتیجه گیری.. 103

5-1 نتیجه گیری.. 104

5-2 تحقیقات آتی.. 104

منابع ومآخذ. 106

فهرست جداول

جدول 1-1- مقایسه ارزش بخش حمل‌ونقل در تولید ناخالص ملی کشور در فاصله سال های 1370 و 1386 به قیمت های ثابت (میلیارد ریال) 4

جدول 2-1 مروری بر ادبیات مسأله مسیریابی وسیله نقلیه با پنجره زمانی.. 51

جدول 3-1 مقایسه الگوریتم ژنتیک با فرآیند تکامل طبیعی (ژن و همکاران،1997) 65

جدول 4-1-مقادیرپارامترهای الگوریتم ژنتیک... 97

جدول 4-2 جوابهای بدست آمده از روش های خوشه بندی K-Means و FCM و GA.. 98

جدول 4-3- جواب های بدست آمده در حالتهای با برگشت به انبار اولیه و بدون برگشت به انبار اولیه. 101

فهرست اشکال

شکل 1-2- شبکه حمل‌ونقل چند هدفه و مثال های اساسی آن (ظهرهوند،2011) 5

شکل 2-1- نمایی از مسأله فروشنده دوره گرد TSP(ظهره وند،2011) 11

شکل 2-2- نمایی ساده از مسأله MTSP(ظهره وند،2011) 11

شکل 2-3- مسأله VRP(ظهره وند،2011) 12

2-5-3- خصوصیات مسیرها 15

شکل 2-4- مسأله PVRP( ظهره وند،2011) 36

شکل 2-5-سرویس دهی در حالت TW سخت... 46

شکل 2-6- سرویس دهی در حالت TW نرم. 47

شکل2-7 ساختار کلی کار انجام شده. 53

شکل 3-1 تئوری داروین (ژن و همکاران،1997) 63

شکل 3-2- فضای کدینگ و فضای جواب (ژن و همکاران،1997). 70

شکل 3-3- قانونمند و موجه بودن(ژن،1997) 70

شکل 3-4-ماتریس نمایش جواب.. 88

شکل 3-5-شکل دیگر ازماتریس نمایش جواب.. 88

شکل 4-1مسیربهینه به  روشGA در p03. 99

شکل 4-2 مسیربهینه به  روشK-means در p03. 99

شکل 4-3 مسیربهینه به  روشFCMدر p03. 100

 دانلود پایان نامه حل مسئله مسیریابی وسایل نقلیه چند انبار با پنجره زمانی با استفاده از یک الگوریتم فرابتکاری کارآمد

انواع اصلی مسأله مسیریابی وسیله نقلیه

همانگونه که در بخش قبلی بحث شده است، نسخه اصلی VRP تعدادی از مفروضات از جمله، استفاده از یک ناوگان یکسان از ماشین‌ها، وجود یک انبار مرکزی، وجود تنها یک مسیر برای هر ماشین و غیره را شامل می‌شود. این دسته از محدودیت‌ها با معرفی محدودیت‌های اضافی می‌تواند از مسأله حذف گردند و محدودیت‌های زیادی که مسأله را بیشتر به واقعیت نزدیک می‌کند به آن افزوده شد. این تغییر سبب افزایش پیچیدگی مسأله می‌گردد، همچنین با محدود ساختن سبب طبقه‌بندی اینگونه مسائل توسعه یافته تحت یک مسأله NP-hard می‌گردد. در این بخش این مسائل تعمیم داده شده را می توان در دسته‌های زیر مورد مطالعه قرار داد.

مسیریابی وسیله نقلیه باظرفیت محدود وسایل نقلیه
مسیریابی وسیله نقلیه با ناوگان ناهمگن
مسیریابی وسیله نقلیه با تقسیم تحویل
مسیریابی وسیله نقلیه باتحویل و جمع آوری
مسیریابی دوره‌ای وسیله نقلیه
مسیریابی وسیله نقلیه چند انبار
مسیریابی وسیله نقلیه بادر نظر گرفتن پنجره زمانی

2-8-1- مسیریابی وسیله نقلیه باظرفیت محدود وسایل نقلیه

در مسائل مسیریابی وسیله نقلیه باظرفیت محدود وسایل نقلیه[1] (CVRP) کلیه نقاط دارای تعداد مشخصی از میزان تقاضا هستند همچنین وسایل نقلیه‌ای که از نقطه مبدأ حرکت می‌کنند نیز دارای یک ظرفیت محدود برای سرویس‌دهی هستند، تابع هدف اینگونه مسائل مانند تابع هدف مسأله VRP کلاسیک به کمینه‌سازی کل هزینه‌ها، شامل هزینه‌های طی مسیر و وسایل نقلیه می باشد. در این نوع مسائل برای وسایل نقلیه حداکثر ظرفیتی به نام "C" تعریف می‌شود که جمع کل تقاضای هر گره نباید از آن بزرگتر شود.

با توجه به میزان ظرفیت هر وسیله نقلیه دو گونه CVRP تعریف می‌شود:

مسیریابی وسایل نقلیه با دیدگاه ظرفیت محدود یکسان برای تمامی وسایل نقلیه[2](SCVRP)  که در این حالت کلیه وسایل نقلیه باهم یکسان ومشابه خواهد بود.
مسیریابی وسایل نقلیه با دیدگاه ظرفیت محدود غیر‌یکسان برای وسایل نقلیه(ACVRP) [3] که در این حالت ظرفیت وسایل نقلیه غیر‌یکسان بوده و در نتیجه انتخاب خودرو برای مسیرهای مختلف تابع ظرفیت آن خواهد بود.(شریعت،2004).

2-8-2- مسأله مسیریابی وسایل نقلیه با ناوگان ناهمگن

مسأله مسیریابی وسایل نقلیه با ناوگان ناهمگن[4] (HFVRP) شکل دیگری از VRP است که در آن نیازی نیست که کلیه ماشین‌های ظرفیت، هزینه ثابت و متغیر برابری داشته باشند. ما می‌توانیم یک مجموعه از مشتری‌ها، N، و یک تعداد معین از انواع ماشین‌ها، M، را داشته باشیم؛ بطوریکه هر دسته از ماشین‌ها دارای یک ظرفیت ، یک هزینه ثابت ، و یک واحد هزینه متغیر  داشته باشند (m=1,…,M). در VRP کلاسیک، هر مشتری تنها می‌بایست توسط یک ماشین سرویس داده شود، هر ماشین می‌بایست سفر خود را از انبار مرکزی آغاز و به همانجا ختم کند و ظرفیت ماشین و حداکثر زمان هر سفر نمی‌بایست از حد خود تجاوز کنند. هدف HFVRP حداقل نمودن کلیه هزینه‌ها شامل هر دو هزینه‌های ثابت و متغیر بهره‌گیری از ماشین‌ها است. این ایده تنها مربوط به مسیریابی نمی‌شود، بلکه ترکیب ناوگان ماشین‌ها را نیز در نظر دارد. تحقیقات موجود در ادبیات موضوع برای حل انواع HFVRP بر روی توسعه الگوریتم‌های ابتکاری بجای روش‌های دقیق متمرکزند. آنها را می‌شود در دو دسته کلی قرار داد: روش‌های ابتکاری کلاسیک که اکثرا از الگوریتم‌های ابتکاری VRP ساده برگرفته شده‌اند، و روش‌های فراابتکاری.

گلدن و همکاران در سال 1984، برای نخستین بار یک الگوریتم ابتکاری را برای حل HFVRP معرفی کردند. آنها روش‌های ابتکاری مختلفی را بر اساس روش پس‌انداز[5] کلارک و رایت، بمانند الگوریتم تور اصلی ژیلت و میلر، ایجاد کردند. جدیدترین روش ابتکاری معرفی شده، عبارت است از الگوریتم رناد و باکتور، که تا به امروز یکی از برترین دستورالعمل‌ها حل است، با این حال زمان حل آن طولانی است. این روش با تولید یک مجموعه بزرگ از مسیرها آغاز بکار می‌کند؛ سپس از میان آنها، آنهایی را که محدودیت مسأله را با کمترین هزینه برآورده می‌سازد، با استفاده از روش دقیق ولی چندجمله‌ای الگوریتم تقسیم‌بندی مجموعه برمی‌گزیند (رفیعی،2010).

به تازگی، روش‌های فرابتکاری بیشتری برای حل HFVRP پیشنهاد شده‌اند. در سال 1996 عثمان و صالحی، در سال1999 گندرائو و همکاران، ودر سال 2002واسان و عثمان، روش‌هایی را که امروزه تحت نام OS، GLMT، و WO شناخته شده‌اند، معرفی کرده‌اند. تمامی این الگوریتم‌ها بر اساس روش جستجو ممنوعه استوارند. در الگوریتم OS یک جواب اولیه بر اساس روش ابتکاری صالحی و راند، تولید شده و سپس با استفاده از یک روش جستجو ممنوعه در حافظه کوتاه مدت بهبود می‌یابد (رفیعی،2010).

الگوریتم GLMT به مراتب پیچیده‌تر است و نیازمند استفاده از GENIUS، که توسط گندرائو و همکارانش، برای TSP، توسعه یافته است. الگوریتم WO، متغیر‌های گوناگونی را که از روش‌های مختلف جستجوی همسایگی بدست آمده، با یکدیگر مقایسه می‌کند (رفیعی،2010).

در سال 2008 پاراسکوپولوس و همکارانش، مسأله مسیریابی ناوگان غیریکسان به همراه پنجره زمانی را به منظور حداقل نمودن هزینه نهایی جابجایی، در نظر گرفته‌اند. برای حل مسأله یک الگوریتم دو مرحله‌ای بر اساس روش جستجو ممنوعه ترکیبی با الگوریتم جستجو همسایگی متغیرها[6] (VNS)، بکار گرفته شده است. در اولین مرحله، راه‌حل‌های اولیه گوناگونی بر اساس الگوریتم ساختاری نیمه‌موازی تولید می‌شود. سپس، یک دستورالعمل حذف مسیر برای کاهش تعداد خودروها مورد استفاده قرار می‌گیرد. سرانجام، یک زیرمجموعه از راه‌حل‌ها با کیفیت‌تر برای بهبود انتخاب می‌شوند. در مرحله بعدی، یک الگوریتم جستجوعه ممنوعه همسایگی برای کاهش هزینه کلی جابجایی مسیرهای انتخابی در اولین مرحله، مورد استفاده قرار می‌گیرد. ایمران و همکارانش در سال 2009، یک VNS را برای حل HFVRP ارائه دادند. جواب اولیه در سه مرحله ایجاد می‌شود. ابتدا یک تور اصلی بر اساس الگوریتم جاروب ایجاد می‌شود. سپس تور ایجاد شده توسط روش 2-opt ارائه شده توسط لین، بهبود می‌یابد. سرانجام، بر مبنای هزینه شبکه ایجاد شده با استفاده از الگوریتم دیجکسترا[7] اندازه ناوگان بهینه محاسبه می‌شود. یک روش بر مبنای دیجکسترا، و تنوع‌سازی بعد از مرحله جستجوی محلی برای بهبود کیفیت جواب‌های بدست آمده و بررسی سایر مناطق در ناحیه جواب بکار می‌روند. لیو و همکارانش در سال 2009، یک الگوریتم ژنتیک موثر را برای حل یک HFVRP ترکیبی ارائه کردند. در الگوریتم پیشنهادی آنها ابتدا، یک مجموعه از جواب‌های اولیه توسط دو روش ساختاری مختلف پس‌انداز، و جاروب ایجاد می‌شوند. هر جواب اولیه به شکل یک کروموزوم متناظر آن در می‌آید. سپس در یک تعداد از پیش مشخص تکرار، دو جواب به عنوان والدین برای تولید نسل‌های بعدی بر مبنای روش انتخاب مسابقه‌ای، به صورت تصادفی انتخاب می‌شوند. سپس تعداد مطلوبی از نسل بعدی در مرحله تولید مجدد بوسیله عملگر تقاطع ایجاد می‌شوند. نسل بعدی سپس جستجوهای محلی تغییر داده می‌شود تا کیفیت آنها بهبود یابد (رفیعی،2010).

.دانلود پایان نامه حل مسئله مسیریابی وسایل نقلیه چند انبار با پنجره زمانی با استفاده از یک الگوریتم فرابتکاری کارآمد

[1] Capacity Vehicle Routing Problem

[2] Symmetric CVRP

[3] Asymmetric CVRP

[4] Heterogeneous Fleet VRP(HFVRP)

[5] Saving Method (SM)

[6] Variable Neighborhood Search Algorithm(VNSA)

[7] Dijkstra Algorithm(DA)

دلایل استفاده از لجستیک معکوس

به طور عمومی و سنتی تولید کنندگان در قبال تولیدات خود پس از توضیع و سپس مصرف توسط مصرف کنندگان، هیچ گونه احساس مسئولیتی نمی کنند و تعهدی را در قبال تولیدات خود نمی پذیرند. اما امروزه حجم محصولات تولیدی مصرف شده خسارات قابل ملاحظه ای را در جهت تخریب محیط زیست به بار آورده است و همگان اعم از مصرف کنندگان و مسئولان نگران وضعیت محیط زیست خود هستند وبا دغدغه فراوان، روند رو به بهبودی را برای وضعیت محیط زیست خود دنبال می کنند. به نحوی که همگان از تولید کنندگان انتظار دارند تا هزینه ضایعات و جمع آوری زباله های ناشی از تولیدات خود را بپذیرند و یا حداقل ضایعات کالاهای مصرف را کاهش دهند.

این توجه روز افزون به مدیریت ضایعات و وضع قوانین جدید در خصوص ضایعات محصولات تولیدی، تولید کنندگان را به سمت بهبود فرایند تولید کشانده است. با توجه به هزینه های بالای پاکسازی محیط زیست، بیشتر شرکت های تولیدی در اروپا و آمریکا مسئولیت جمع آوری، پخش و به روز کردن کالاهای دست دوم تولیدی خود را بر عهده گرفته اند.

از اهداف لجستیک معکوس، فراهم کردن رضایتمندی مشتری می باشد. بدین معنا که مشتری پس از تامین نیاز هایش  از سیستم لجستیکی مورد انتخاب خود احساس امنیت کرده مطمئن باشد که در صورت وجود هر گونه عیب و نقص در کالای توزیع شده که از ناحیه یکی از فرایند های تولید، توزیع و یا انبار ناشی شده باشد به وسیله استقرار لجستیک معکوس قابل پذیرش و رفع شدن است و به صورت منظم، اقلام کالاهای توزیع شده ای که برای مصرف کننده یا مشتری قابل استفاده نیستند در زنجیره تامین به وسیله سیستم توزیع معکوس جمع آوری شده و توسط یکی از مراحل بهبود مستمر لجستیک معکوس در کمترین زمان ممکن برای مصرف کالا و اقلام مطلوب به مشتری باز گردانده می شود. بنابر این عمده دلایل فعال شدن سازمانها در لجستیک معکوس عبارتند از (خداویردی، 1389):

قوانین و مقررات زیست محیطی که ساز مانها را وادار می کند تا کالا ها و محصولات زائد خود را جمع آوری کرده و در رفتار تولیدی اینده خود مراقبت بیشتری کنند.
مزایای اقتصادی استفاده از کالاهای عودت داده شده در فرایند تولید به جای پرداخت هزینه انهدام ضایعات کالای دسته دوم وافزایش آگاهی های زیست محیطی مصرف کنندگان بدیهی است که مصرف مجدد وطولانی مدت محصولات به هر طریق ممکن جزء دید گاه های اقتصادی اجتماعی و زیست محیطی سودمند به حساب می آید.
مصرف کنندگان و مشتریان سیستم لجستیکی از استقرار لجستیک معکوس به شدت استقبال می کنند و این بدلیل سود نهفته ای است که در اثر استقرار لجستیک معکوس نماید مزایایی چون احساس امنیت خاطر از سالم بودن کالا ضمانت سیستم  برای کالا ها و اقلام توزیع شده و تقبل هزینه های ناشی از سالم نبودن کالا و اقلام.
2-10-6- آموزش و پژوهش

مباحث جدید مدیریتی برای تبدیل شدن به یک فرهنگ در سازمان، نیازمند خط و مشی های صریح و آموزش و پژوهش در این حوزه می باشند. در واقع پیاده سازی مدیریت زنجیره تامین سبز نیازمند همکاری اجزای زنجیره تامین برای کاهش صدمات زیست محیطی در طول زنجیره تامین می باشد. یکی از راههای مؤثر برای همسو کردن اجزای زنجیره تامین حضور در سمینارها و کنفرانس های زیست محیطی برای بررسی اهمیت زنجیره تامین سبز و ارائه راهکارهای نوین در این زمینه می باشد.

سازمان هایی که از استراتژی بر پایه نوآوری در مدیریت زنجیره تامین سبز استفاده می کنند سعی دارند با ایجاد نوآوری در طراحی و تولید محصولات سبز و قابل بازیافت علاوه بر کاهش هزینه های تخریب محیط زیست از استراتژی تمایز نیز استفاده کنند. ترکیب همزمان این دو استراتژی مزیت رقابتی را برای شرکت به همراه خواهد داشت. در توسعه محصولات سبز، ابتکار امری ضروری          می باشد و شامل شناسایی مواد جایگزین (برای مثال استفاده از مواد سازگار با طبیعت در بسته بندی ها)، خلق طراحی های صرفه جویی انرژی، و ارتقای کارایی انتقال انرژی می شود. همه این اقدامات تکیه بر تلاش های مشترک و نوآورانه میان صنعت و تامین کنندگان می باشد (گوپتا و وانگ،1393، ص. 29).

شرکت های SONY و DELL با ایجاد محیط هایی برای پژوهش و نوآوری های سبز، به دنبال کمینه کردن اثرات نهایی محصولات خود می باشند (گوپتا و وانگ،1393، ص. 29).

2-10-7- مدیریت زیست محیطی

در این بعد سعی بر آن است که مدیریت زیست محیطی داخل سازمان بررسی شود. همانطور که در بخش های پیشین اشاره شد  مدیریت زیست محیطی بدین مفهوم است که واحد های تولیدی و بخش های وابسته به آنها به طور پیوسته و بدون نظارت بخش های زیست محیطی سازمان، اهداف زیست محیطی را اجرا کنند و مفهوم این امر آن است که (خداویری، 1389):

استاندارد ها و خط مشی های رسمی زیست محیطی توسط تمام کارکنان آموخته و درک شود.
ملزومات قانونی آن مورد بازنگری قرار گیرد.
آموزش های مناسب انجام گیرد.
اسناد مورد نیاز موجود و قابل کنترل باشد.
حمایت از زنجیره تامین سبز توسط مدیران ارشد و میانی و اخذ گواهینامه مدیریت زیست محیطی مانند ایزو 14000 می تواند تضمینی برای تداوم اهداف زیست محیطی شرکت ها باشد. در واقع با حمایت و بازنگری مدیران در برنامه زیست محیطی، افراد و واحدهای مختلف سازمان به اهداف زیست محیطی همانند دیگر اهداف سازمان اهمیت می دهند و مسائل زیست محیطی را در مأموریت سازمان می گنجانند. بحث سبز بودن با استراتژی های سازمان ترکیب شده و کلیه فعالیت های اجرایی سازمان با در نظر گرفتن رعایت اصول مدیریت زنجیره تامین سبز انجام خواهد شد.

همچنین می توان تعدادی از فعالیت های اجرایی لازم در زمینه مدیریت زیست محیطی برای دستیابی به مدیریت زنجیره تامین سبز را در بندهای زیر خلاصه نمود:

وجود خط مشی و سیاست مدون در حوزه محیط زیست و مسئولیت اجتماعی سازمان (آریف[1] و همکاران، 2009)
بازنگری مدیریت در برنامه های زیست محیطی سازمان (خداویری، 1389)
بکارگیری اصول مدیریت کیفیت جامع (وو[2] و همکاران، 1995)
تنظیم ضوابط و معیارهای لازم جهت کاهش مصرف انرژی و استفاده از انرژی های پاک (کتزاب[3] و همکاران، 2011)
     [1] Arif

     [2] Wu

     [3] Kotzab

پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مهندسی صنایع

لینک خرید و دانلود پایان نامه :

شناسایی و ارزیابی مولفه های مدیریت زنجیره تامین سبز با رویکرد تصمیم گیری های چند معیاره فازی (مطالعه موردی: صنعت مواد غذایی)

استاد راهنما:

دکتر مجید رفیعی

پژوهشگر:

حمید عبدالملکی

اسفند ماه 1393

چکیده

امروزه مدیریت زیست محیطی با تاکید بر حفاظت از محیط زیست به یکی از مهم ترین مسائل مشتریان، دولت ها، صنایع و رقبا تبدیل شده و فشارهای بین المللی و جهانی، سازمان ها را ملزم به تولید محصولات و خدمات سازگار با محیط زیست کرده است. این چالش منجر به ایجاد مفهوم جدیدی به نام مدیریت زنجیره سبز در حوزه کسب و کار شده که ترکیبی از تفکر محیطی و زنجیره تامین است. هدف این تحقیق شناسایی شاخص های اصلی مدیریت زنجیره تامین سبز و ارائه چارچوبی در این راستا به منظور پیاده سازی، سنجش و مقایسه میزان سبز بودن صنایع تولیدی علی الخصوص صنعت مواد غذایی می باشد. این تحقیق در سه فاز متفاوت صورت گرفته است؛ در فاز نخست مؤلفه های مدیریت زنجیره تامین سبز با مطالعه متون علمی و کسب نظر خبرگان استخراج شده (شامل هفت بعد: تامین کننده و خرید سبز، طراحی و بسته بندی سبز، تولید سبز، توزیع و بازاریابی سبز، لجستیک معکوس، مدیریت زیست محیطی و آموزش و پژوهش و 29 شاخص) و مبنای تهیه پرسشنامه قرار گرفته است. در فاز بعدی مؤلفه های استخراج شده به روش تحلیل سلسله مراتبی فازی و کسب نظر خبرگان صنعت مواد غذایی، اولویت بندی می شوند. و در نهایت با استفاده از روش تاپسیس فازی، سه شرکت صنعت مواد غذایی کاله، پاک و لینا نیک مورد سنجش قرار گرفتند. نتایج حاکی از آن است که شرکت های کاله، لینا نیک و پاک به ترتیب رتبه اول تا سوم را از نظر سبز بودن به دست آوردند. و در پایان سعی شده است راهکارها و تحلیلی از نتایج بدست آمده ارائه شود.

واژگان کلیدی: مدیریت زنجیره تامین، مدیریت زنجیره تامین سبز، سیستم مدیریت زیست محیطی، تصمیم گیری های چند معیاره فازی

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات تحقیق.. 1

1-1- مقدمه: 2

1-2- بیان مسئله و اهمیت موضوع. 3

1-2-1- صنعت مواد غذایی.. 4

1-3- اهداف تحقیق.. 5

1-4- تاریخچه مدیریت زنجیره تامین سبز و مسائل زیست محیطی.. 5

1-5- سوالات تحقیق.. 7

1-6- روش انجام تحقیق.. 7

1-7- روش گردآوری اطلاعات... 8

1-8- جامعه و نمونه آماری.. 8

1-9- جنبه های نوآورانه تحقیق.. 9

1-10- اصطلاحات و واژگان کلیدی.. 9

فصل دوم: ادبیات تحقیق.. 11

2-1- تاریخچه مدیریت زنجیره تامین.. 12

2-2- ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زﻧﺠﯿﺮه ﺗﺎﻣﯿﻦ و مفاهیم آن.. 13

2-3- اهداف مدیریت زنجیره تامین.. 15

2-4- فرایندهای مدیریت زنجیره تامین.. 16

2-5- راﻫﺒﺮد زﻧﺠﯿﺮه ﺗﺎﻣﯿﻦ.. 17

2-6- مفهوم پایداری.. 18

2-6-1- اثر متقابل مدیریت زنجیره تامین و پایداری.. 21

2-6-2- توسعه پایدار 21

2-6-3- مدیریت زنجیره تامین پایدار 23

2-7- مسئولیت اجتماعی سازمان.. 24

2-7-1- تعریف مسئولیت اجتماعی.. 25

2-8- سیر تکاملی مدیریت محیط زیست... 26

2-8-1- معرفی استاندارد ایزو 14000. 28

2-8-2- سیستم مدیریت زیست محیطی.. 29

2-8-3- استاندارد ارزیابی عملکرد زیست محیطی.. 30

2-8-4- استاندارد های برچسب گذاری زیست محیطی.. 30

2-8-5- جنبه های زیست محیطی در استاندارد محصول.. 30

2-9- مدیریت زنجیره تامین سبز. 30

2-9-1- مفاهیم و تعاریف مدیریت زنجیره تامین سبز. 31

2-9-2- توسعه مدیریت زنجیره تامین سبز. 33

2-9-3- ارزیابی چرخه عمر. 37

2-9-4- تاثیرات مدیریت زنجیره تامین سبز بر استراتژی های صنعت... 38

2-9-5- مصرف سبز. 39

2-9-6- مزایای پیاده سازی سیستم مدیریت زنجیره تامین سبز. 41

2-9-7- موانع پیش رو جهت دستیابی به مدیریت زنجیره تامین سبز. 44

2-10- مؤلفه های مدیریت زنجیره تامین سبز. 46

2-10-1- خرید سبز. 46

2-10-1-1- سیستم مدیریت زیست محیطی تامین کنندگان.. 47

2-10-2- طراحی و بسته بندی سبز. 50

2-10-2-1- بسته بندی سبز. 50

2-10-3- تولید سبز. 52

2-10-4- لجستیک سبز. 53

2-10-5- لجستیک معکوس.... 54

2-10-5-1- دلایل استفاده از لجستیک معکوس.... 57

2-10-6- آموزش و پژوهش.... 58

2-10-7- مدیریت زیست محیطی.. 59

2-11- پیشینه تحقیق.. 60

2-11-1- مطالعات خارجی.. 60

2-11-2- مطالعات داخلی.. 63

2-12- صنایع غذایی.. 65

2-12-1- مصرف انرژی و سوخت... 67

2-12-2- آلودگی آب در اثر صنایع غذایی.. 68

2-12-3- بسته بندی مواد غذایی.. 69

2-13- معرفی شرکت های مورد مطالعه. 70

2-13-1- معرفی شرکت لینا 70

2-13-1-1- چشم انداز 71

2-13-1-2- خط و مشی کیفیت... 72

2-13-1-3- سیستم مدیریت زیست محیطی.. 73

2-13-1-4- جوایز و تندیس ها 73

2-13-2- معرفی شرکت کاله. 74

2-13-2-1- نوآوری و تنوع. 74

2-13-2-2- کیفیت و سلامت... 74

2-13-2-3-گستردگی.. 75

2-13-2-4- خط و مشی کیفیت و سیستم مدیریت زیست محیطی.. 75

2-13-2-5- افتخارات... 77

2-13-3- معرفی شرکت پاک... 77

2-14- تصمیم گیری های چند معیاره (MCDM) 78

2-14-1- ارزیابی و بررسی مدل های MADM... 80

2-14-2- تصمیم گیری های چند معیاره فازی (FMCDM) 81

2-15- مروری بر مفاهیم و تعاریف تئوری فازی: 82

2-15-1- مجموعه های فازی.. 82

2-16- نتیجه گیری.. 85

فصل سوم: روش شناسی تحقیق.. 91

3-1- مقدمه. 92

3-2- روش تحقیق.. 92

3-3- مراحل تحقیق.. 94

3-4- روش گردآوری داده ها و اطلاعات... 96

3-4-1- شناسایی مؤلفه های مدیریت زنجیره تامین سبز. 97

3-4-2- طراحی پرسشنامه. 97

3-5- جامعه و نمونه آماری.. 98

3-6- اعداد فازی.. 99

3-6-1- اعداد فازی مثلثی.. 99

3-7- تحلیل سلسله مراتبی بوکلی.. 101

3-8- روش بررسی سازگاری.. 103

3-9- روش تاپسیس.... 106

3-9-1 روش تاپسیس فازی.. 107

3-10- متغیرهای زبانی.. 110

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل.. 113

4-1- متغیرهای جمعیت شناختی.. 114

4-2- محاسبات فرآیند غربالگری شاخص های پژوهش.... 115

4-3- تجزیه و تحلیل پرسشنامه ب... 119

4-4- تجزیه و تحلیل پرسشنامه ج.. 134

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات... 144

5-1- مقدمه و نتایج شناسایی و غربالگری مؤلفه ها 145

5-2- نتایج حاصل از پرسشنامه ب به روش تحلیل سلسله مراتبی فاز بوکلی.. 148

5-3- نتایج حاصل از پرسشنامه ج به روش تاپسیس فازی چانگ.... 150

5-4- بحث و پیشنهادات کاربردی.. 151

5-5- پیشنهادات برای تحقیقات آتی.. 156

منابع.. 157

ضمائم.. 165

فهرست جداول

جدول2-1 موانع پیشرو جهت دستیابی به مدیریت زنجیره تامین سبز. 45

جدول 2-2 ابعاد و شاخص های شناسایی شده مدیریت زنجیره تامین سبز. 85

جدول3-1 شاخصهای تصادفی (RI) 105

جدول 3-2 واژه های کیفی و اعداد فازی متناظر با آنها 111

جدول 3-3 واژه های کیفی و اعداد فازی متناظر با آنها 112

جدول 4-1 متغییرهای جمعیت شناختی... 114

جدول 4-2 فرآیند غربالگری شاخص های پژوهش...... 116

جدول 4-3 واژه های کیفی و اعداد فازی متناظر با آنها 120

جدول4-4 میانگین مقایسات زوجی معیارها 122

جدول 4-5 میانگین مقایسات زوجی زیرمعیارهای تامین کننده و خرید سبز. 123

جدول 4-6 میانگین مقایسات زوجی زیرمعیارهای طراحی و بسته بندی سبز. 124

جدول 4-7 میانگین مقایسات زوجی زیرمعیارهای تولید سبز. 124

جدول 4-8 میانگین مقایسات زوجی زیرمعیارهای توزیع و بازاریابی سبز. 125

جدول 4-9 میانگین مقایسات زوجی مدیریت زیست محیطی... 126

جدول 4-10 میانگین مقایسات زوجی آموزش و پژوهش و فرهنگ سازی... 127

جدول 4-11 میانگین مقایسات زوجی لجستیک معکوس..... 128

جدول 4-12 میانگین هندسی نرمالیزه شده معیارها 129

جدول 4-13 میانگین هندسی نرمالیزه شده تامین کننده و خرید سبز. 129

جدول 4-14 میانگین هندسی نرمالیزه شده طراحی و بسته بندی سبز. 130

جدول 4-15 میانگین هندسی نرمالیزه شده تولید سبز. 130

جدول 4-16 میانگین هندسی نرمالیزه شده توزیع و بازاریابی سبز. 130

جدول 4-17 میانگین هندسی نرمالیزه شده مدیریت زیست محیطی... 131

جدول 4-18 میانگین هندسی نرمالیزه شده آموزش و پژوهش و فرهنگ سازی... 131

جدول 4-19 میانگین هندسی نرمالیزه شده لجستیک معکوس..... 131

جدول 4-20 ماتریس اوزان نهایی معیار ها نسبت به مدیریت زنجیره تامین سبز. 132

جدول 4-21 وزن نهایی زیر معیارها 132

جدول 4-22 واژه های کیفی و اعداد فازی متناظر با آنها 135

جدول 4-23 بردار وزن معیارها 135

جدول 4-24 ماتریس تصمیم گیری... 136

جدول 4-25 ماتریس بی مقیاس فازی... 138

جدول 4-26 ماتریس تصمیم بی مقیاس وزن دار. 140

جدول4-27 رتبه بندی گزینه ها 143

جدول 5-1 رتبه بندی نهایی معیارهای مدیریت زنجیره تامین سبز. 148

جدول 5-9 اوزان نهایی زیر معیار ها 148

جدول 5-10رتبه بندی گزینه ها 150

جدول5- 4 وزن نهایی زیرمعیارهای تولید سبز. 166

فهرست نمودارها

نمودار 2-1 مقالات با موضوع پایداری در حوزه های مختلف در سال 2006 ................................................19

نمودار 2-2 افزایش استفاده از مفهوم پایداری در در ادبیات مدیریت .............................................................20

نمودار 2-3 سهم صنایع غذایی از مصرف برق در سال 1389............................................................................67

نمودار 2-4 توزیع بسته بندی مواد غذایی در سراسر کشور................................................................................68

نمودار 2-5 مواد اولیه مورد استفاده در بسته بندی صنایع غذایی....................................................................69

فهرست شکل ها

شکل 2-1 ساختار زنجیره تامین...............................................................................................................................13

شکل 2-2 جریان های زنجیره تامین.......................................................................................................................14

شکل 2-3 ابعاد توسعه پایدار......................................................................................................................................24

شکل 2-4 سیر تکاملی زنجیره تامین سبز..............................................................................................................35

شکل 2-5 فرآیند استقرار محصولات در زنجیره تامین حلقه بسته...................................................................55

شکل 2-6 مدل های تصمیم گیری در MADM.................................................................................................83

شکل 3-1 مراحل انجام تحقیق ................................................................................................................................94

شکل 3-2 عدد فازی مثلثی........................................................................................................................................99

شکل 4-1 ساختار سلسله مراتبی تحقیق ...........................................................................................................120

شکل 5-1 مدل مفهومی پژوهش...........................................................................................................................144

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه:

با جهانی شدن اقتصاد و افزایش رقابت و توسعه فناوری اطلاعات، بازار عرضه محور به بازار تقاضا محور تبدیل شده است و سازمانها برای حفظ بقای خود در محیط رقابت جهانی به اهمیت ارضای نیاز مشتری پی بردند و همچنین دریافتند که ارضای نیاز مشتری نه فقط بوسیله محصول نهایی بلکه توسط تمام عناصری که در آماده سازی و ساخت و تحویل محصول به مشتری نقش دارند، انجام می شود. به این ترتیب مدیریت زنجیره تامین[1] اهمیت پیدا می کند. مدیریت زنجیره تامین به دنبال بیشینه کردن سود و یا کمینه کردن هزینه در سازمان می باشد. اما این موضوع تأثیر منفی سازمان بر محیط مثل از بین رفتن منابع، تخریب زیست بوم و تخریب محیط که تضمین کننده توسعه پایدار است، را نادیده می گرفت تضمین توسعه ی پایدار هر کشور منوط به حفظ و استفاده بهینه از منابع محدود و غیر قابل جایگزین می باشد و اقدامات گوناگونی برای مواجهه با این مسئله توسط دولت ها انجام گرفته که از جمله ی آنها استفاده از مواد خام سازگار با محیط زیست در مراکز تولیدی و صنعتی، کاهش استفاده از منابع انرژی فسیلی و نفتی و استفاده مجدد ضایعات می باشد. تسریع قوانین و مقررات دولتی جهت اخذ استانداردهای زیست محیطی و تقاضای رو به رشد مصرف کنندگان برای عرضه محصولات سبز به زنجیره تأمین که تمام فعالیت های مرتبط با جریان کالا از مرحله ی ماده خام تا تحویل کالا به مصرف کنندگان نهایی را در بر می گیرد، موجب ظهور مفهوم جدید به نام مدیریت زنجیره تأمین سبز[2] شده است. در واقع مدل مدیریتی زنجیره تأمین سبز، جهت حفاظت از محیط زیست می باشد و شرکت ها با استفاده از آن می توانند تأثیرات منفی زیست محیطی را کاهش داده و به استفاده مطلوب از منابع و انرژی دست یابند.

1-2- بیان مسئله و اهمیت موضوع

افزایش نگرانی ها در مورد هشدار های محیطی، تولید کننده ها را وادار کرده تا در جهت ایجاد راه کارهایی در زمینه مدیریت محیطی تلاش کنند. دیدگاه هایی نظیر مدیریت زنجیره تأمین سبز، بهره وری سبز، تولید پاک تر و سیستم ها ی مدیریت محیطی برای فعالیت های مدیریت سبز به کار گرفته شده اند (ژو و همکاران[3]، 2008)  در این میان، از آنجا که اثرات نا مطلوب محیطی در همه مراحل چرخه عمر محصول، اتفاق می افتد و مدیریت برنامه ها و عملیات محیطی به داخل مرز های سازمان محدود نمی شود، دیدگاه مدیریت زنجیره تأمین سبز به عنوان دیدگاهی جامع که همه جریانات از تأمین کنندگان به تولید کنندگان و در نهایت به مصرف کنندگان را در بر می گیرد، مورد توجه بسیاری قرار گرفته است (ژو و همکاران، 2008).

با توجه به تاکیدی که در سازمان ها بر بهره وری با هدف استفاده صحیح و موثر از منابع در راستای اهداف سازمانی شده است و نیز با توجه به الزاماتی که قوانین ملی و بین المللی و همچنین تقاضای مشتریان در مورد مسائل زیست محیطی دارند یک مصالحه و سازشی مناسب بین اهداف دوگانه رشد اقتصادی و حفاظت از محیط زیست به وجود آمده است، که باعث شده است امروزه از زنجیره تامین سبز به عنوان یک سلاح استراتژیک جهت کسب مزیت رقابتی پایدار استفاده شود.

از این رو تضمین و استمرار توسعه پایدار هر کشوری منوط به حفظ و استفاده بهینه از منابع محدود و غالبا غیر قابل جایگزین طبیعی آن می باشد. زنجیره تامین نیز که تمام فعالیتهای مرتبط با جریان تبدیل کالا از مرحله ماده خام تا تحویل کالا به مصرف کنندگان نهایی، بانضمام جریان اطلاعات در سرتاسر زنجیره تامین را در بر می گیرد، تاثیر بالقوه مهمی بر محیط زیست خواهد داشت. مدیران زنجیره تامین بدنبال تحویل سریعتر کالا و خدمات، کاهش زمان تاخیر، کاهش هزینه و افزایش کیفیت می باشند (طاهری، 1385).

اکنون شرکت ها به طور روز افزون در می یابند که مدیریت محیط زیست یک موضوع کلیدی استراتژیک با توان بالقوه برای تاثیر پایا بر عملکرد سازمانی است. برای مثال تعداد زیادی از       شرکت ها ISO14001 را (استاندارد سیستم مدیریت محیط زیست) در سازمان های خود پیاده سازی و اجرا کرده اند.

در آینده انتظار می رود که همه شرکت ها نیازمند استراتژی هایی، برای کاهش تاثیرات محصولات و خدماتشان بر محیط زیست باشند. (لویس و گرتساکی[4]، 2001) تحقیقات و تجربیات نشان می دهند که رابطه نزدیک بین کیفیت محصولات تولید شده و عملکرد زیست محیطی آنها، بر مشتریان جهانی تاثیر گذار می باشد. همچنین این تحقیقات نشان می دهند که چگونه عملکرد مدیریتی شرکتها می تواند تاثیر بیشتری بر رقابت های بین شرکت ها بگذارد. بنابراین مدیریت زنجیره تامین سبز استراتژی مهمی برای کمک به شرکت ها به منظور دستیابی به منافع و بازار های وسیع تر، همراه با کاهش تاثیرات و ریسک های زیست محیطی می باشد، در حالی که همراه با این اقدامات راندمان کاری خود را هم بالاتر می برند. به همین دلیل تحقیقات زیادی برای شناخت ابعاد و معیارهای مدیریت زنجیره تامین سبز صورت گرفته است که می تواند چارچوبی برای ارزیابی سبز بودن زنجیره تامین صنایع مختلف باشد.

1-2-1- صنعت مواد غذایی

در این میان نمی توان نقش واحدهای صنعتی صنایع غذایی را نادیده گرفت. امروزه با توجه به رشد فزاینده واحدهای صنعتی مواد غذایی و تنوع محصولات آنها نمی توان نقش زنجیره تامین آنها را از لحاظ آلودگی های زیست محیطی نادیده گرفت. برای مثال در کشور ما بیش از 10 هزار واحد تولیدی صنایع غذایی وجود دارد. نوع نیازهای انسان و منابع غذایی و پراکندگی آنها در جهان به حدی است که مبادله کالا و خدمات از کشور دیگر را اجتناب‌ناپذیر ساخته است. از سوی دیگر با افزایش جمعیت جهان و گرایش به استفاده از غذاهای آسان کاربرد ( مواد غذایی که به راحتی استفاده می شوند) دو عامل پیش برنده ی صنایع غذایی در آینده خواهد بود (فاطمی امین و مرتضایی، 1392، ص.23).

ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺩﺭ ﺻﻨﻌﺖ مواد غذایی ﺑـﻪ دلیل ﮐﻮتاه شدن ﺩﻭﺭﻩ عمر محصوﻻﺕ، افزایش بسته بندی ها و مواد مصرفی، سهم بالای مصرف انرژی و آب در فرآیند تولید ( ﺍﺯ ﺯﻣـﺎﻥ ﻃﺮﺍﺣـﻲ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺗﺎ ﻓﺮﻭﺵ ﺁﻥ)، آلودگی های آبی و خاکی با توجه به ماهیت این صنایع و ﻣﺘﻨﻮﻉ ﺷﺪﻥ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ، ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻱ ﺩﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺯﻧﺠﻴره تامین این صنعت ﺍﺯ ﺣﺴﺎﺳـﻴﺖ ﺧﺎﺻـﻲ  ﺑﺮﺧـﻮﺭﺩﺍﺭ شده ﺍﺳـﺖ. ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻱ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺯﻳﺴﺖ محیطی ﺩﺭ زنجیره تامین تصمیمات متعددی ﻫﻤﭽﻮﻥ: ﻧﺤﻮﻩ حمل، منبع یابی، ﺍﻧﺘﺨاﺏ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ و... ﺭﺍ ﻣﺘﺎﺛﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ.  لذا مسئله اصلی این تحقیق آن است که با شناسایی مؤلفه های مدیریت زنجیره تامین سبز و ارزیابی اهمیت آن در صنعت مواد غذایی، چارچوبی را برای پیاده سازی و سنجش میزان سبز بودن زنجیره تامین صنایع ارائه نماید.

      [1]  SCM: Supply Chain Management

      [2]  GSCM: Green Supply Chain Management

     [3] Zhuet al

      [4]  Lewis & Gretsakis

اهداف تحقیق

آشنایی با مفاهیم و چارچوب مدیریت زنجیره تامین سبز
توجه به مدیریت زنجیره تامین سبز به عنوان یک مزیت رقابتی در عصر حاضر
شناسایی و تدوین مولفه های اصلی مدیریت زنجیره تامین سبز و اولویت بندی آن در صنعت مواد غذایی ایران
سنجش شرکت های مواد غذایی از نظر سبز بودن زنجیره تامین
تدوین متدولوژی کاربردی برای سنجش مدیریت زنجیره تامین سبز در صنایع
1-4- تاریخچه مدیریت زنجیره تامین سبز و مسائل زیست محیطی

تعداد زیادی از نویسندگان بر روی مدیریت زنجیره تامین سبز به عنوان یکی از محبوب ترین روش های در حال ظهور مدیریت زیست محیطی شرکت ها که در گذشته مطرح شده است کار کرده اند. ظهور این نوع ادبیات به سال 1990 برمی گردد، که با ظهور مدیریت زیست محیطی، شرکت ها متوجه محیط و مدیریت زنجیره عرضه گردیدند. تا قبل از سال 2000 مقالات کمی در زمینه مدیریت لجستیک،  مدیریت زنجیره تامین سبز و محیط زیست وجود داشت، ولی بعدها به خاطر مشکلات زیست محیطی و تهدید زندگی بشر تحقیقات زیادی در این زمینه صورت گرفت. با وجود گرم شدن هوا و نوسان قیمت نفت، تاکید بیشتری بر روی حفاظت محیط زیست می شود، و شروع تحقیقات بسیاری را در حوزه توسعه مفاهیم و تئوری های مدیریت زنجیره تامین سبز داشتیم. امروزه بسیاری از تلاش های تحقیقاتی بر بررسی بین عوامل سبز/ محیطی با عملکرد سازمان/ محیط زیست متمرکز شده اند (ابوقادر وجانسون، 2004).

ﻣﺼﺮف ﺳﺒﺰ اﺑﺘﺪا در اروﭘﺎ  ﺷﺮوع ﺷﺪ و در دﻫﻪ 1980 ﺑﻪ اوج ﺧﻮد رﺳﯿﺪ و اﯾـﻦ اﻣـﺮ در آﻟﻤـﺎن ﺷـﺪت ﺑﯿﺸـﺘﺮی داﺷـﺖ. ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ درﺑﺎره ﻣﺴـﺎﺋﻞ زیست محیطی ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ. در ﻧﺘﯿﺠﻪ، ﻣﺼﺮف ﮔﺮاﯾﯽ ﺳﺒﺰ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤـﯿﻂ ﺑـﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ  شود. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺼـﺮف ﮔﺮایی ﺳـﺒﺰ ﺑـﺮ اﯾـﻦ اﻣـﺮ ﺗﺄﮐﯿﺪ دارد ﮐﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺎزﮔﺎری ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺸﺎن ﺑﺎ ﻣﻌﯿﺎرﻫـﺎی زﯾﺴـﺖ ﻣﺤﯿﻄـﯽ را ﺗﻀﻤﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ.

ﺗﺮوﺑﺮﯾﺞ (2001)، تجربه شرکت  AMDرا در زﻣﯿﻨﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زﻧﺠﯿﺮه ﺗﺄﻣﯿﻦ سبز بیان ﻣـﯽﮐﻨـﺪ. اﯾﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪه رﯾﺰ ﭘﺮدازﻧﺪه و وﺳﺎﯾﻞ ﺣﺎﻓﻈـﻪ ﻧـﻮری اﺳـﺖ ﮐـﻪ در آن ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زﻧﺠﯿﺮه ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺳﺒﺰ از ﺳﺎل 1999 ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ و در راﺳـﺘﺎی اﺟـﺮای آن ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎﯾﯽ در ﺷﺮﮐﺖ  اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد؛ ﻧﻈﯿﺮ:

ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در اﻣﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮای ﻣﺤﯿﻂ، ﺳﻼﻣﺘﯽ و اﻣﻨﯿﺖ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ.
ﺷﺮﮐﺖ و ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎنش ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ ﻓﺮﺻـﺖ ﻫـﺎﯾﯽ را ﺟﺴـﺘﺠﻮ ﻣـﯽﮐﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ ﺿـﺎﯾﻌﺎت ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﺪی و تحویل را کاهش دهند.
ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﯾﮏ ﺳﺮی ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻫـﺎ ﮐـﻪ در ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﺠـﺪد از ﻣـﻮاد در ﻓﺮآﯾﻨـﺪ وﺟﻮد دارد، ﺷﺮﮐﺖ ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎی دﯾﮕﺮی را ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺠﺪد ﻣﻮاد ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ (شکاری، 1384).
1-5- سوالات تحقیق

مولفه های اصلی مدیریت زنجیره تامین سبز کدامند؟
اولویت بندی مؤلفه های اصلی مدیریت زنجیره تامین سبز در صنعت مواد غذایی کدامند؟
اولویت بندی و سنجش این مولفه ها از نقطه نظر اجرا چگونه است؟
استفاده از کدام یک از روش های تحلیل سلسله مراتبی نتیجه مطلوب تر و واقعی تری را ارائه می کند؟
جایگاه و وضعیت شرکت های مورد مطالعه با لحاظ مدل پیشنهادی مدیریت زنجیره تامین سبز چگونه می باشد؟
1-6- روش انجام تحقیق

روش ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه از ﻧﻮع ﻫﺪف، ﻛﺎرﺑﺮدی، از ﺣﻴﺚ ﺷﻴﻮه ی ﮔﺮدآوری داده ﻫﺎ ﻣﻴﺪاﻧﻲ و از ﻧﻈﺮ ﻣﻴﺰان ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ، ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ- ﭘﻴﻤﺎﻳﺸﻲ اﺳﺖ. در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮای ﭘﻮﺷﺶ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺗﺌﻮری ﺗﺤﻘﻴﻖ، ﻛﺘﺐ ﺗﺨﺼﺼﻲ و ﻋﻤﻮﻣﻲ، ﻣﻘﺎﻻت و ﻧﺸﺮﻳﺎت ﺗﺨﺼﺼﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮔﺮدآوری داده ﻫﺎ از ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮی از ﻧﻈﺮات اﻓﺮاد ﺧﺒﺮه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ.

در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ در زﻣﻴﻨﻪ مدیریت زنجیره تامین سبز، مولفه های موثر بر مدیریت زنجیره تامین سبز اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪﻧﺪ. ﺳﭙﺲ با غربالگری مؤلفه های شناسایی شده، مولفه های ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ مدیریت زنجیره تامین سبز در صنعت مواد غذایی اﻧﺘﺨﺎب می شوند. و با استفاده از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی[1] به رتبه بندی مؤلفه های مدیریت زنجیره تامین سبز می پردازیم. و در نهایت با استفاده تکنیک تاپسیس فازی سه شرکت مورد مطالعه: کاله، پاک و لینا نیک را با استفاده از مؤلفه های مدیریت زنجیره تامین سبز رتبه بندی خواهیم کرد.

1-7- روش گردآوری اطلاعات

در این مطالعه برای جمع آوری داده ها و اطلاعات تحقیق، افزون بر منابع کتابخانه ای از پرسشنامه نیز استفاده می شود. شاخص های زنجیره تأمین سبز با مطالعه متون علمی و مقالات مرتبط با زنجیره تامین سبز بدست خواهند آمد.

در این تحقیق از روش های ذیل برای گردآوری اطلاعات استفاده می شود:

مطالعات کتابخانه ای: ادبیات و مبانی نظر تحقیق با مطالعه کتب، نشریات داخلی و خارجی و موضوعات مرتبط با مدیریت زنجیره تامین سبز و استخراج مقالات مرتبط از سایت های علمی حاصل خواهد شد.

مصاحبه: در تحقیق فوق معیارها، عوامل و محدودیت های مهم و تاثیر گذار طی مصاحبه هایی با کارشناسان خبره و مدیران صنعت مورد نظر، مورد بحث و شناسایی قرار خواهد گرفت.

پرسشنامه: به منظور بررسی دیدگاه کارشناسی، علمی، پرسشنامه هایی برای امتیازبندی و اوزان معیارها طراحی خواهد شد.

1-8- جامعه و نمونه آماری

جامعه آماری در این تحقیق اساتید دانشگاهی، صاحبنظران و کارشناسانی از صنعت مواد غذایی   می باشند که با مدیریت زنجیره تامین سبز و مسائل زیست محیطی آشنایی دارند. در این تحقیق سعی شده است در صنعت مواد غذایی با توجه به تخصص و ماهیت کار مدیران و کارشناسان تضمین کیفیت، و بهداشت و محیط[2]، از این کارشناسان نظرخواهی بیشتری به عمل آید. این صاحبنظران دارای حداقل مدرک لیسانس و سه سال سابقه کاری مرتبط می باشند. با توجه به تعداد معدود آنها سعی بر این است که از نظرات کلیه صاحبنظران استفاده شود.

نمونه آماری این تحقیق از شرکت های مواد غذایی و به روش نمونه در دسترس خبرگان انتخاب شده است. در این تحقیق سعی شده است از شرکت هایی در صنت مواد غذایی که دارای سیستم مدیریت زیست محیطی سرآمدتر و زنجیره تامین سبزتری نسبت به سایر شرکت ها برخوردار هستند، استفاده شود. به همین دلیل شرکت های لبنی کاله و پاک و شرکت لینا نیک تولید کننده انواع اسنک های حجیم شده، در این تحقیق مورد مطالعه قرار گرفته اند.

1-9- جنبه های نوآورانه تحقیق

ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎﻱ مدیریت زنجیره تامین ﺳﺒﺰ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺍﺳﺘﺨرﺍﺝ ﻣﺘﻮﻥ ﻋﻠﻤﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻭ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻭ ﺁﺯﻣـﻮﻥ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺻﻨﻌﺖ ﺧﺎﺹ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻴﺸﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺗـﺪﻭﻳﻦ ﻣﻮﻟﻔـﻪ ﻫـﺎﻱ ﻣﻨﺎﺳﺐ می توان ﻧﻮﺁﻭﺭﻱ  ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻧﻤﻮﺩ.

1-10- اصطلاحات و واژگان کلیدی

مدیریت زنجیره تامین: ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زﻧﺠﯿﺮه ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻫﻤﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ تامین منابع، ﺗﺒﺪﯾﻞ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زﻧﺠﯿﺮه ﺗﺎﻣﯿﻦ ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻫﻤﮑﺎری ﻣﯿﺎن اﻋﻀﺎی زﻧﺠﯿﺮه را ﻧﯿﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد.

مدیریت زنجیره تامین سبز: ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زﻧﺠﯿﺮه تاﻣﯿﻦ ﺳﺒﺰ، ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﮐﻨﻨﺪه ی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زﻧﺠﯿﺮه تامین با الزامات زیست محیطی در تمام مراحل طراحی محصول، انتخاب و تامین مواد اولیه، تولید و ساخت، توزیع و انتقال، تحویل به مشتری و بالاخره پس از مصرف، مدیریت بازیافت و مصرف مجدد به منظور بیشینه کردن میزان بهره وری مصرف انرژی و منابع همراه با عملکرد کل زنجیره تامین است.

سیستم مدیریت زیست محیطی: بدین مفهوم است که واحد های تولیدی و بخش های وابسته به آنها به طور پیوسته و بدون نظارت بخش های زیست محیطی سازمان، اهداف زیست محیطی را اجرا کنند مفهوم این امر آن است که:

استاندارد ها و خط مشی های رسمی زیست محیطی توسط تمام کارکنان آموخته و درک شود.
ملزومات قانونی آن مورد بازنگری قرار گیرد.
آموزش های مناسب انجام گیرد.
اسناد مورد نیاز موجود و قابل کنترل باشد.لینک خرید و دانلود پایان نامه :شناسایی و ارزیابی مولفه های مدیریت زنجیره تامین سبز با رویکرد تصمیم گیری های چند معیاره فازی (مطالعه موردی: صنعت مواد غذایی)
تصمیم گیری های چند معیاره: این مدل های تصمیم گیری به دو دسته عمده تقسیم می گردند: مدل های چند هدفه (MODM)[3] و مدل های چند شاخصه (MADM)[4]، به طوریکه مدل های چند هدفه به منظور طراحی بکار گرفته می شوند در حالیکه مدل های چند شاخصه به منظور انتخاب گزینه برتر استفاده می شود.

[1]  FAHP: Fuzzy Analytical Hierarchy Process

[2]  HSE: Health, Safety and Environment

[3] Multiple Objective Decision Making

[4]  Multiple Attribute Decision Making