دانلود مقالات

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                  صفحه

چکیده............................................................................................................................................................1

فصل اول : مقدمه پژوهش

1-1مقدمه .................................................................................................................................................3-2

1-2بیان مسئله...........................................................................................................................................7-3

1-3 اهمیت و ضرورت پرسش ...............................................................................................................9-7

1-4اهداف پژوهش ......................................................................................................................................9

1-5 فرضیه های پژوهش............................................................................................................................10

1-6 متغیرهای پژوهش................................................................................................................................10

1-6-1 تعریف مفهومی...............................................................................................................................11

1-6-2 تعریف عملیاتی...............................................................................................................................11

فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه ی پژوهش

2-1 مقدمه...................................................................................................................................................13

2-2 پیشرفت تحصیلی................................................................................................................................13

2-3 تعاریف پیشرفت تحصیلی...................................................................................................................14

2-4 معیارهای پیشرفت تحصیلی..........................................................................................................15-14

2-5 عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی  ......................................................................................................16

2-5-1 آموزش خانواده...............................................................................................................................16

2-5-2 طبقه اجتماعی والدین......................................................................................................................16

2-5-3 تحرک اجتماعی..............................................................................................................................16

2-5-4 ایدئولوژی...................................................................................................................................... 17

2-6 خودکار آمدی...............................................................................................................................20-18

2-6-1 تعریف خودکار آمدی..............................................................................................................22-21

2-6-2 انواع خود کارآمدی.........................................................................................................................23

2-6-3 تفاوت خودکار آمدی با سایر انواع باورهای خود...........................................................................23

2-6-3-1 خود پنداره ................................................................................................................................24

2-6-3-2 عزت نفس.... .............................................................................................................................24

2-6-3-3 انتظارات عملکرد .......................................................................................................................25

2-6-3-4 کنترل تصویری...........................................................................................................................25

2-6-4 ابعاد خود کار آمدی........................................................................................................................26

2-6-4-1 سطح......................................................................................................................................... 26

2-6-4-2 عمومیت ....................................................................................................................................27

2-6-4-3 نیرومندی....................................................................................................................................27

2-6-5 منابع باورهای خود کار آمدی ........................................................................................................28

2-6-5-1 تجارت مسلط.............................................................................................................................29

2-6-5-2 تجارت جانشینی.........................................................................................................................29

2-6-5-3 قانع سازی کلامی.......................................................................................................................30

2-6-5-4 حالت های فیزیولوژیکی و هیجانی ...........................................................................................31

2-6-5-5 تجارت تصویر سازی ذهنی...................................................................................................... 31

2-6-6 خود کار آمدی بالا و پایین..............................................................................................................31

2-6-7 خود کار آمدی ، انگیزش و اسناد ...........................................................................................33-32

2-6-8  جنسیت و خود کار آمدی..............................................................................................................34

2-6-9 خود کار آمدی و پیشرفت تحصیلی.......................... ....................................................................35

2-6-10 تاثیر زمینه های فرهنگی و اجتماعی روی خود کار آمدی............................................................36

2-6-11 نقش باورهای خود کار آمدی در انگیزش افکار................................................................... 38-37

2-6-12 تحلیل باورهای خود کار آمدی در گستره زندگی... ....................................................................39

2-6-12-1 تأثیر بافت خانواده بر باورهای خودکار آمدی.... .....................................................................39

2-6-12-2 تأثیر دوستان و همسالان.................................... .....................................................................39

2-6-12-3 نقش مدرسه ............ ...............................................................................................................40

2-6-13 رشد خود کار آمدی به واسطه مرحله گذر نوجوانی...... .............................................................40

2-6-14 خود کار آمدی مرتبط با بزرگسالی.............................................................................................. 40

2-6-15 راهبردهای بهبود خود کار آمدی ........................................................................... ..............42-41

2-7 اهمال کاری تحصیلی......................................................................................................................... 43

2-7-1 تعاریف......................................................................................................................................... 44

2-7-2 رویکرد اهمال کاری ..................................................................................................................... 44

2-7-2-1 رویکردهای رفتاری ...................................................................................................................45

2-7-2-2 رویکردهای منطقی – هیجانی............................................................................................ 49-46

2-7-2-3 رویکردهای شناختی ..................................................................................................................50

2-7-2-4 رویکرد انگیزشی .......................................................................................................................51

2-7-3 اهمال کاری بعنوان یک عادت....................................................................................................... 52

2-7-4 اهمال کاری بعنوان یک اختلال شخصیتی.............................................................................. 53-52

2-7-5 اهمال کاری تحصیلی و اهمال کاری غیر تحصیلی .................................................................55-54

2-7-6اهمال کاری  و اهمال کاری فعال .............................................................................................57-56

2-7-7 درماندگی آموخته شده................................................................................................................... 58

2-8 اضطراب آموزشگاهی......................................................................................................................... 59

2-8-1 نشانه های اضطراب امتحان ....................................................................................................61-60

2-8-2 سبب شناسی اضطراب امتحان....................................................................................................... 62

2-8-3 سه مدل در سبب شناسی اضطراب امتحان......................................................................................63

2-8-3-1 مدل توجهی – شناختی...................................................................................................... 65-64

2-8-3-2 مدل روان پویشی اضطراب امتحان ساراسون............................................................................ 66

2-8-3-3 مدل نقض در مهارت مطالعه..................................................................................................... 67

2-8-4 عوامل مرتبط با اضطراب............................................................................................................... 68

2-8-4-1 روابط والدین با فرزند............................................................................................................... 68

2-8-4-2 انتظارات معلم ...........................................................................................................................69

2-8-4-3 مهارت های تحصیلی................................................................................................................ 70

2-8-4-4- دشواری امتحان....................................................................................................................... 70

2-8-4-5 محیط برگزاری امتحان....................................................................................................... 71-70

2-8-5 مثلث اضطراب امتحان................................................................................................................... 72

2-8-5-1 بخش فیزیکی............................................................................................................................ 72

2-8-5-2 بخش هیجانی – عاطفی............................................................................................................ 73

2-8-5-3 بخش شناختی – ذهنی.............................................................................................................. 74

2-8-6 رویکرد درمانی کاهش اضطراب امتحان ........................................................................................75

2-8-6-1 رویکرد شناختی – رفتاری........................................................................................................ 75

2-8-6-2 کاهش اضطراب امتحان از طریق مقابله با باورهای غیر عقلانی الیس........................................76

2-8-6-3 کاهش اضطراب امتحان از طریق دیدگاه شناختی بک................................................................77

2-9 پیشینه پژوهش ....................................................................................................................................77

2-9-1 الف : تحقیقات انجام شده داخلی............................................................................................80-78

2-9-2 ب : تحقیقات انجام شده خارجی........................................................................................... 82-80

فصل سوم : روش شناسی پژوهش

3-1 طرح پژوهش...................................................................................................................................... 83

3-2 جامعه آماری ،  نمونه گیری و روش نمونه ........................................................................................84

3-3 ابزار گرد آوری داده ها........................................................................................................................84

3-3-1 الف : پرسشنامه خودکار آمدی عمومی.......................................................................................... 84

3-3-2 ب : پرسشنامه تعلل ورزی نسخه دانش آموزان .............................................................................85

3-3-3 ج : پرسشنامه اضطراب امتحان ......................................................................................................85

3-4 روش گرد آوری داده ها..................................................................................................................... 85

3-5 روش تجزیه و تحلیل داده ها............................................................................................................. 86

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل آماری

4-1 تحلیل توصیفی داده ها................................................................................................................ 90-89

4-2 تحلیل استنباطی داده ها............................................................................................................... 93-90

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

5-1بحث و نتیجه گیری...................................................................................................................... 99-95

5-2 محدودیت های پژوهشی .................................................................................................................100

5-3 پیشنهادات........................................................................................................................................ 101

5-3-1 پیشنهادات کاربردی .....................................................................................................................101

5-3-2 پیشنهادات پژوهشی..................................................................................................................... 101

فهرست منابع فارسی........................................................................................................................103-102

فهرست منابع انگلیسی.....................................................................................................................106-104

پیوست ها:

الف : پرسشنامه خودکارآمدی.................................................................................................................108

ب : پرسشنامه اهمال کاری تحصیلی......................................................................................................109

ج : پرسشنامه اضطراب امتحان...............................................................................................................110

چکیده انگلیسی:.......................................................................................................................................111

فهرست جداول و نمودارها:

جدول2-1................................................................................................................................................20

جدول2-2...............................................................................................................................................37

جدول2-3................................................................................................................................................64

جدول2-4................................................................................................................................................65

جدول2-5................................................................................................................................................66

جدول2-6................................................................................................................................................72

جدول4-1................................................................................................................................................89

جدول4-2................................................................................................................................................90

جدول4-3................................................................................................................................................90

جدول4-4................................................................................................................................................91

جدول4-5................................................................................................................................................92

جدول4-6................................................................................................................................................93

چکیده:

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین خودکارآمدی،اهمال کاری تحصیلی و اضطراب امتحان با پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان پسر بود.ازطرح پژوهش از نوع توصیفی - همبستگی  استفاده شده است.نمونه آماری258 نفر از دانش آموزان پسر پایه ی اول دوره ی متوسطه شهر اسلام آباد غرب در سال تحصیلی94-93 می باشد که بصورت خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند.برای جمع آوری داده ها،مقیاس خودکارآمدی عمومی شرر و همکاران(1982 )،مقیاس اهمال کاری تحصیلی سولومون و راث بلوم(1984 )و اضطراب امتحان فیلیپس(1979 )بر روی دانش آموزان اجرا شد و برای سنجش پیشرفت تحصیلی معدل ترم اول در نظر گرفته شد.تحلیل داده هابا استفاده از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه انجام شدیافته ها نشان داد که بین خودکارآمدی و پیشرفت تحصیلی در سطح(01/0 )همبستگی معنادار مثبت وجود دارد.دیگر یافته ها بیانگر آن بود که بین اهمال کاری و پیشرفت تحصیلی در سطح(01/0)همبستگی معنادار  در  جهت منفی وجود دارد.همچنین بین اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی در سطح(1 0/0 )  همبستگی  معنادار در جهت منفی وجود دارد.یافته ها نقش و اهمیت خودکارآمدی،اهمال کاری و اضطراب را درکسب موفقیت تحصیلی دانش آموزان خاطر نشان می سازد.

کلید واژه ها: خودکارآمدی،اهمال کاری تحصیلی،اضطراب امتحان،پیشرفت تحصیلی.

دانلود پایان نامه ارشد : رابطه خودکارآمدی،اهمال کاری و اضطراب امتحان با پیشرفت تحصیلی در بین دانش آموزان

یکی از ملاک های کارایی نظام آموزشی، پیشرفت و افت تحصیلی دانش آموزان  می باشد و کشف و مطالعه متغیرهای تأثیر گذار بر این متغیر ها ، به شناخت بهتر و پیش بینی عوامل مؤثر در مدرسه می انجامد.

. بنابراین بررسی متغیر هایی که با پیشرفت تحصیای در دروس مختلف رابطه دارد ، یکی از موضوعات اساسی پژوهش در نظام آموزش وپرورش است (فراهانی ، .(1383از جمله عوامل مؤثر در پیشرفت       تحصیلی می توان از عوامل ،خودکارآمدی ،اهمال کاری و اضطراب امتحان نام برد ، برخی صاحب نظران عنوان کرده اند که یادگیری علاوه بر عوامل شناختی، فراشناختی نیز می باشد(بروس ، مک کان ،کیلونن ، بندورا [1]2001)یکی از نظریه پردازان شناختی اجنماعی معتقد است که خود کار آمدی یا باورهای فرد در مورد توانایی های خود مهمترین عامل انگیزشی تأثیر گذاربر عملکرد انسانی است. بندورا (1997) خود کار آمدی را بعنوان باور و قضاوت فرد از توانایی های خود برای انجام تکلیف خاص تعریف کرده است پاجار و میلر [2] (1994)خودکارآمدی ارزیابی خاص و وابسته به بافت از قابلیت خود برای عمل در یک تکلیف می دانند. یک حس خودکارآمدی بالا باعث تلاش ،مقاومت و انعطاف بیشتری می شود.همچنین در مقدار استرس و اضطرابی که افراد هنگام انجام یک فعالیت تجربه می کنند تأثیر دارد (پاجارزو شانگ [3] ،2001).

اهمال کاری یا به آینده موکول کردن کارها آنقدر متدوال است که شاید بتوان آن را از تمایلات ذاتی انسان برشمرد ،اگرچه اهمال کاری همیشه مسئله ساز نیست، اما اغلب موارد می تواند از طریق ممانعت از پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و عدم دسترسی به اهداف آموزشی ،پیامدهای نامطلوب  و جبران ناپذیری به همراه داشته باشد .در تعریف این ساختار محققان به کاهلی و امروز و فردا کردن در انجام کارهای مهم (در زمان مورد انتظار ) ،همرا با تجارب  ذهنی و ناراحت کننده ،اشاره کرد(الیس وجیمز والرند،1995؛ به نقل از جوکار و دلاور پور ،1386).

اضطراب امتحان یکی دیگر از مسائل مهم دانش آموزان است . اضطراب امتحان به عنوان یک پدیده متداول و مهم آموزشی ،رابطه تنگاتنگی  با عملکرد و عملکرد تحصیلی دارد . نتایج امتحان تأثیر بسزایی در جنبه های مختلف زندگی افراد دارند . به دنبال ارتقاءسطح سواد دانش آموزان از طریق سیستم های آموزشی ، تنها با فراوانی بیشتری از امتحانات روبرو می شوند . این مسأله انتظارات و فشارهای بیشتری را از سوی والدین و سیستم های آموزشی در خصوص عملکرد آنان به دنبال می آورد و تدریجاً اضطراب امتحان را افزایش می دهد (مک دونالد[4] ،2001).در واقع به نظر می رسد که دلیل افت تحصیلی بسیاری از دانش آموزان ناتوانی در یادگیری یا ضعف هوشی نبوده است ،بلکه ناشی از سطح بالای اضطراب امتحان می باشد .

دانلود پایان نامه ارشد : رابطه خودکارآمدی،اهمال کاری و اضطراب امتحان با پیشرفت تحصیلی در بین دانش آموزان

فرد دچار اضطراب امتحان مواد درسی را می داند اما شدت اضطراب وی مانع از آن می شود که معلومات خود را هنگام امتحان نشان دهد.افراد د ارای اضطراب امتحان بالا به فعالیتهای نامربوط وا داشته می شوند که این رفتارهابه عملکرد آسیب رسانده یا آنرا مختل می کنند (اسدی مقدم ،1375).

هدف پژوهش حاضر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال اول دبیرستان ( متوسطه دوم ) شهرستان اسلام آباد غرب در سال تحصیلی 94-93 است که موارد یاد شده فوق در پی آن است که مولفه های شناختی مهمی مانند ،خودکار آمدی ، اهمال کاری تحصیلی و اضطراب امتحان چه تاثیر و رابطه ای بر موضوع پیشرفت تحصیلی دارد .

1- Bruce& McCann& Kylvnn & Bandura

pajares& MILLER  - [2]

SCHUNK  -[3]

MC donald -[4]

گرچه گفته شده است که انتظارات عملکرد برای فهمیدن رفتار ، شاخص و مهم است ( بندورا ، 1997 ). تحقیقات نشان داده که باورهای خودکارآمدی برای رفتار معمولا" پیش بینی بهتری نسبت به انتظار عملکرد است ( شانک ومیلر[1] ، 2002 )

خودکارآمدی به عنوان قابلیت تصوری دانش آموزان در انجام تکالیف خواندن و نوشتن ارزیابی شد .       در حالیکه انتظار عملکرد درجه بندی دانش آموزان از مهارت های خواندن و نوشتن در رسیدن به    پیامدهای مختلف در شغل ، تلاش اجتماعی ، زندگی خانوادگی و آموزش بود . گرچه خودکارآمدی         و انتظار عملکرد برای متغیر پیشرفت خواندن 32% محاسبه شد ولی خودکارآمدی برای بیشتر این متغیرها 28% بود . ( زیمرمن [2]1995 )

کنترل تصوری

سازه کنترل تصوری [3]  که ازتحقیقات اولیه بر روی مکان کنترل راتر به وجودآمد . به انتظارات کلی مربوط می شود که در آن نتایج عملکرد با رفتار خود فرد یا حوادث بیرونی کنترل می شود .

این دیدگاه دوگانه کنترل پیشنهاد می دهد که مکان کنترل درونی رفتارهای خود جهت یافته را ارتقاء      می دهد . در حالیکه مکان کنترل بیرونی از توانایی های عاملی فرد جلوگیری می کند .

ادراک از کنترل و خودکارآمدی تصوری هر دو در اینکه فرد چطور به شیوه ای عاملی در محیط خود عمل می کند مشابه است .

افراد خودکارآمد و افراد با مکان درونی نسبت به افراد با خودکارآمدی پایین یا کسانی که مکان کنترلشان بیرونی است رفتار خود جهت یافته بیشتر را نشان می دهند .

اگر چه مانند تمایز بین انتظارات عملکرد خودکارآمدی ، کنترل تصویری در مورد اینکه فرد احساس اطمینان درباره ی انجام تکالیف خاصی دریافت ویژه ای دارد به حساب نمی آید .

به علاوه بندورا ( 1997 ، 1986 ) ارزش ادراک های زمینه زدایی شده از کنترل را زیر سوال برد .          در حمایت از این نتیجه گیری ، اسمیت [4])1989 ) دریافت که مکان کنترل پیشرفت در عملکرد تحصیلی     را پیش بینی نمی کند و اضطراب ، دانش آموزان مضطرب را که تحت آموزش مهارت های مقابله ای    نبوده اند ،کاهش نمی دهد .

در صورتی که خــودکارآمدی چنین پیشرفت هایی را پیش بینی می کند . در واقع قضاوت های خودکارآمدی از سازه های انتظاری متفاوت هستند . زیرا آن ها تکلیف و بافت ویژه هستند و به طور اختصاصی بر ادراک قابلیت فرد متمرکز ( زیمرمن ، 2005  )

ابعاد خودکارآمدی ادراک شده

مطابق گفته های بندورا (1997)باورهای خودکارآمدی دارای سه بعد[5] می باشندواز نظر سطح ،عمومیت ونیرومندی باهم تفاوت دارندوثابت شده است که این ابعاد نقش مهمی در اندازه گیری خودکارآمدی دارند.

1- سطح

اولین بعد باورهای خودکارآمدی سطح[6] می باشد .کارآمدی یک فرد ممکن است در یک قلمرو در حد کارهای ساده،متوسط یاشامل سطوح سخت گردد.اگر هیچ مانعی وجود نداشته باشد ،انجام آن کار ساده بوده ،وهرکس ممکن است احساس خودکارآمدی بالا در مورد انجام آن داشته باشد.(بندورا ،1977)

در واقع سطح  به دشواری مشکلاتی که شخص آمادگی مقابله با آن را دارد اشاره می کند.به طور مثال برخی از افراد این نکته را قبول دارند که باید چیزهای جدید را امتحان کرد اما هرگز این کار را انجام نمی دهند.برخی دیگر ممکن است در ارتباط با کودکان خود پرجرات باشند ،اما در برخورد با افراد بزرگتر اینگونه نیستند،یا ممکن است مرد یا زنی هنگام صحبت کردن در یک گروه کوچک به خود اطمینان داشته باشد ،اما موقع سخنرانی در یک مجمع چنین اطمینانی نداشته باشد .(محمدخانی ،1381)

دانلود پایان نامه ارشد : رابطه خودکارآمدی،اهمال کاری و اضطراب امتحان با پیشرفت تحصیلی در بین دانش آموزان

2- عمومیت

دومین تفاوت باورهای خودکارآمدی در بعد تعمیم پذیری[7] است ،افراد ممکن است در یک قلمرو یابخش کوچکی از آن خود را خود کارآمد بدانند .عمومیت خودکارآمدی از چند عامل تاثیر می پذیرد :

شباهت فعالیت ها ،حیطه بروز آن ،کیفیت شرایط وخصوصیات افرادی که آن رفتار یا فعالیت مربوط به آنهاست.(بندورا،1997)

به بیانی دیگر عمومیت به میزان اطمینان شخص به خود برای انجام رفتارهای خاص در شرایط و موقعیت های مختلف اشاره دارد.به این معنی که عمومیت خودکارآمدی به توانایی فرد برای دادن  مناسب ترین پاسخ در تمام موقعیت ها اشاره دارد.(محمدخانی ،1381)

برخی تجربه ها،باورهای خودکارآمدی محدودی ایجاد می کنند ،برخی دیگر حس کارآمدی تعمیم یافته را القا میکنند که به فراسوی موقعیت های خاص گسترش می یابد .(بندورا ،1977،به نقل از کندری 1381)

3- نیرومندی[8]

باورهای خودکارآمدی ضعیف در اثر تجارب نا موفق به آسانی بی اعتبار می شوند .اما کسانی که اعتقاد محکمی به قابلیت های خود دارند ،در برابر موانع آنرا حفظ می نمایند.باور های خودکارآمدی هر چقدر نیرومند ترباشند ،دوام بیشتری می آورند ورابطه بیشتری با رفتار پیدا می کنند.(حمیدی پور ،1377)

در واقع نیرومندترین خودکارآمدی به اعتقاد فرد به فکرِ مبنی بر اینکه می تواند از عهده یک رفتار دشوار برآید اشاره دارد .قدرت خودکارآمدی به تفاوت بین این فکر که «شاید بتوانم این کار را انجام دهم »و این فکر که «مطمئنم که می توانم این کار را انجام دهم » اشاره دارد .(محمد خانی ،1380)

[1] -  Miller

[2] - Zimmerman

[3] - Perceived Control

[4] - Smith

[5] -Dimention

[6] -Magnitude

[7] - Generality

[8] -  Strength

دانشگاه آزاد اسلامی

واحد دامغان

دانشکده فنی و مهندسی

پایان‌نامه برای دریافت کارشناسی ارشد رشته مهندسی معماری

گرایش: معماری

عنوان:

خانه کودک با رویکرد بازی و خلاقیت

فهرست مطالب

 صفحهعنوان
چکیده ....................................................................................................................................................................1

فصل اول: کلیات تحقیق .............................................................................................................................2

1-1مقدمه ..............................................................................................................................................................2

1-2بیان مسئله .......................................................................................................................................................3

1-3 اهمیت موضوع ...........................................................................................................................................5

1-4 سوالات تحقیق ...............................................................................................................................................6

1-5 اهداف تحقیق و طراحی .............................................................................................................................6

1-6 ابزار و روش تحقیق ...................................................................................................................................7

فصل دوم: مرور منابع و تحقیقات...............................................................................................................8

2-1 کودک ............................................................................................................................................................8

2-2 روانشناسی رشد و دیدگاههای مختلف در روانشناسی رشد ........................................................................10

2-2-1 نظریه رشد و شناخت ..............................................................................................................................12

2-3 روانشناسی تربیتی .........................................................................................................................................14

2-4 کودک و آموزش........................................................................................................................................16

2-4-1 سابقه و ضرورت آموزش کودکان در خارج از ایران ...............................................................................16

2-4-1-1 مهدکودک مجازی در استرالیا .........................................................................................................17

2-4-1-2 مهدکودک‌ الکترونیکی از ژاپن تا آمریکا ........................................................................................18

2-4-2 سابقه و ضرورت آموزش کودکان در ایران .............................................................................................18

2-4-3 نگاهی به آموزش و پرورش کودکان در جهان امروز ..............................................................................19

2-4-4 انتخاب شیوه مناسب آموزشی .................................................................................................................22

2-5 خلاقیت .......................................................................................................................................................22

2-5-1 مفهوم خلاقیت .....................................................................................................................................22

2-5-2 عوامل موثر بر خلاقیت ........................................................................................................................23

2-5-3 اهمیت خلاقیت از منظر آموزشی .........................................................................................................23

2-5-4 راهبردهایی در جهت پرورش خلاقیت کودکان ...................................................................................24

2-5-4-1محورهای آموزش خلاقیت در جریان تدریس...................................................................................24

2-6 کودک و بازی ..........................................................................................................................................25

2-6-1 بازی و شخصیت ..................................................................................................................................27

2-6-2 بازی و رشد اجتماعی ...........................................................................................................................28

2-6-3 نقش بازی در رشد و زندگی کودک .....................................................................................................28

2-7 کودک و هنر ............................................................................................................................................29

2-7-1 تئاتر و هنرهای نمایشی .......................................................................................................................29

2-7-2 موسیقی و کودک ................................................................................................................................30

2-7-3 آواز ......................................................................................................................................................31

2-7-4 قصه و قصه گویی ...............................................................................................................................32

2-7-5 شعر ...................................................................................................................................................32

2-7-6 نقاشی .................................................................................................................................................33

2-7-6-1 نقاشی و فرا فکنی .........................................................................................................................33

2-8 کودک و معماری ......................................................................................................................................34

2-9 محیط، بازی، خلاقیت ............................................................................................................................34

2-10 روند رشد و بازی کودک ......................................................................................................................35

2-11 ادراک کودک ........................................................................................................................................36

2-11-1 حواس پنجگانه .............................................................................................................................37

2-11-2 هوش ........................................................................................................................................38

2-11-3 حافظه .....................................................................................................................................39

2-12 دریافت حسی و ادراکی کودک از فضا ................................................................................................39

2-13 تاثیر شرایط محیطی و کالبدی بر کودکان ..............................................................................................40

2-13-1رنگ ..................................................................................................................................................40

2-13-2 نور .................................................................................................................................................42

2-13-3 صوت ............................................................................................................................................42

2-13-4 تهویه ..............................................................................................................................................43

2-14 فضای معماری کودکان ............................................................................................................................43

2-15 خصوصیات فضاهای مورد نظر جهت طراحی ......................................................................................44

2-16 تعامل با محیط .......................................................................................................................................45

2-16-1 استفاده از عوامل طبیعی زمین ..........................................................................................................45

2-16-2 فضای سبز ......................................................................................................................................46

2-16-3 آب ..........................................................................................................................................47

2-17 طراحی فضای باز و زمین بازی ...............................................................................................................48

2-17-1 ساختارهای بازیها ...............................................................................................................................48

2-17-1-1 پر جنب و جوش. بازی های فیزیکی ...........................................................................................49

2-17-1-2 فکر کردن. بازی های خلاقانه ........................................................................................................50

2-17-1-3 داشتن همراه. بازیهای اجتماعی ......................................................................................................50

2-17-1-4 بازی در سکوت و آرامش ..............................................................................................................51

2-17-1-5 تجربه کردن. یادگیری از طریق بازی های حسی ...........................................................................51

2-17-2 بازی با شن وگل ................................................................................................................................53

2-17-3 اسباب بازیها ......................................................................................................................................54

2-18 طراحی فضا برای کودکان ......................................................................................................................56

فصل سوم: نمونه های معماری برای کودکان ...............................................................................................57

3-1 نمونه های خارجی ...................................................................................................................................57

3-1-1مهد کودک بارباپاپا ................................................................................................................................57

3-1-2 مهد کودک ترنتن.................................................................................................................................61

3-1-3مهد کودک 8 کلاسه...........................................................................................................................67

3-1-4 مهد کودک سبرا ................................................................................................................................71

3-1-5 مهد کودک کرلینگ ..............................................................................................................................74

3-2نمونه های داخلی .......................................................................................................................................77

3-2-1مهد کودک راهیان رشد ..................................................................................................................77

3-2-2 مهد کودک قصه من .....................................................................................................................81

3-3 نتیجه گیری .................................................................................................................................................87

فصل چهارم: مطالعات بستر طرح ....................................................................................................................89

4-1 شناخت منطقه مطالعاتی ................................................................................................................................89

4-1-1 تاریخچه شهر تهران ..................................................................................................................................89

4-1-2 جغرافیای مکانی ........................................................................................................................................90

4-1-3 جغرافیای سیاسی .......................................................................................................................................91

4-1-4 جغرافیای طبیعی ........................................................................................................................................92

4-1-4-1 موقعیت و وسعت ..................................................................................................................................92

4-1-4-2 ناهمواری ها ..........................................................................................................................................92

4-1-4-3 آب و هوا ..............................................................................................................................................93

4-1-4-4 منابع آب ...............................................................................................................................................96

4-1-4-5 زلزله خیزی ..........................................................................................................................................96

4-1-5 راهبردهای طراحی ....................................................................................................................................97

4-1-5-1 فرم مناسب بنا در ارتباط با اقلیم .........................................................................................................97

4-1-5-2 مصالح ساختمانی در رابطه با اقلیم ......................................................................................................97

4-2 بررسی سایت ..................................................................................................................................................98

4-2-1 تاریخچه اراضی عباس آباد .......................................................................................................................98

4-2-2 بررسی موقعیت فرهنگی سایت- تم پارک ها ........................................................................................103

4-2-2-1 بوستان آب و آتش ............................................................................................................................103

4-2-2-2 بوستان نوروز ....................................................................................................................................104

4-2-2-3 شهر دوستدار کودک ..........................................................................................................................109

4-2-2-4 نقش فضای سبز در شهرهای دوستدار کودک.....................................................................................110

4-2-2-5 پهنه دوستدار کودک در اراضی عباس آباد ..........................................................................................111

4-2-2-6 موقیت سایت در اراضی عباس آباد.....................................................................................................112

4-2-2-7 مسیرهای دسترسی به سایت...............................................................................................................113

4-2-2-8 تراکم مسکونی در اطراف سایت.......................................................................................................114

4-2-3 دلایل انتخاب سایت .................................................................................................................................114

4-3 ضوابط و استانداردها ...............................................................................................................................115

4-3-1 طراحی ساختمان آموزشی .........................................................................................................115

4-3-2 استانداردهای کلی ........................................................................................................................116

4-3-3 ایمنی در محوطه ...................................................................................................................................117

4-3-4 نرده های ایمن ...................................................................................................................................117

4-3-5 ایمنی در مسیر های حرکت.................................................................................................................119

4-3-6 ایمنی در راهرو ها...............................................................................................................................119

4-3-7 ایمنی در مسیر پله ها ...........................................................................................................................120

4-3-8 شرایط ایمنی پوشش کف ....................................................................................................................121

4-3-9شرایط ایمنی درها ...............................................................................................................................122

4-3-10شرایط ایمنی پنجره ها .......................................................................................................................123

4-3-11شرایط ایمنی در فضای بهداشتی ........................................................................................................123

4-3-12شرایط ایمنی تجهیزات ......................................................................................................................124

فصل پنجم: معرفی طرح ..............................................................................................................................125

5-1 مبانی طرح .....................................................................................................................................................125

5-2 نشاط در فضای معماری ..............................................................................................................................126

5-2-1 راحتی .......................................................................................................................................................126

5-2-2 اکتشاف در فضا .......................................................................................................................................126

5-2-3 تنوع و پیچیدگی ........................................................................................................................................126

5-2-4 خوانایی .....................................................................................................................................................127

5-2-5 پذیرا بودن فضا ........................................................................................................................................127

5-2-6 رشد اجتماعی ...........................................................................................................................................128

5-2-7 ارتباط و قلمرو گزینی .............................................................................................................................128

5-2-8 خلوت ......................................................................................................................................................128

5-3 روند طراحی .................................................................................................................................................130

5-3-1 فضای باز .................................................................................................................................................130

5-3-2 فضاهای بسته ...........................................................................................................................................131

5-3-2-1 آموزشی ...............................................................................................................................................131

5-3-2-2 خدماتی ...............................................................................................................................................133

5-3-2-3 اداری ...................................................................................................................................................134

5-3-3 فضاهای نیمه باز ......................................................................................................................................134

5-4برنامه فیزیکی ..........................................................................................................................................135

5-5 تاسیسات .......................................................................................................................................................137

5-6 سازه ..............................................................................................................................................................137

5-6-1 سیستم اسکلت بتنی .................................................................................................................................138

5-6-2 ایمنی کلی شیشه ها .................................................................................................................................138

5-6-2-1 نیاز های ایمنی ....................................................................................................................................139

5-7 نقشه ها ..........................................................................................................................................................140

فهرست منابع ......................................................................................................................................................150

فهرست جداول

 صفحهعنوان
جدول2-1. نظریات مختلف در روانشناسی رشد ..................................................................................................11

جدول 2-2. مراحل رشد شناختی از دیدگاه پیاژه .................................................................................................13

جدول2-3. ویژگیهای جسمانی، روانی، عاطفی و اجتماعی کودکان در 7 سال اول زندگی................ ..................14

جدول2-4. بررسی نظام های آموزشی در کشورهای مختلف ..............................................................................20

جدول 4-1. میانگین آمار درجه حرارت ایستگاه مهرآباد ......................................................................................94

جدول 4-2. میانگین بلند مدت رطوبت نسبی ماهانه در ایستگاه مهرآباد ..............................................................94

جدول 4-3. برخی از شاخصه های مورد توجه در طراحی شهرهای دوستدار کودک ........................................110

جدول 4-4. قد کودکان 0 تا 6 سال ....................................................................................................................116

جدول4-5. ضریب ابعاد بدن کودک در وضعیت ایستاده و نشسته ، نسبت به قدم ایستاده او..............................116

جدول 4-6. ابعاد و اندازه مبلمان کودکان ...........................................................................................................117

جدول5-1. حالات و کیفیت های ضروری رشد و نشاط و ارائه معادل های کیفیت فضایی ..............................128

جدول5-2. برنامه فیزیکی ...................................................................................................................................135

فهرست نقشه ها

 صفحهعنوان

نقسه5-1: سایت پلان ..........................................................................................................................................140

نقشه5-2: پلان همکف و معرفی فضاها ..............................................................................................................141

نقشه5-3: پلان مبلمان .........................................................................................................................................142

نقشه5-4: پلان زیرزمین، پارکینگ ........................................................................................................................143

نقشه5-5: پلان طبقه اول .......................................................................................................................................143

نقشه5-6: پلان ستون گذاری ..............................................................................................................................144

نقشه5-7: پلان بام ..............................................................................................................................................145

نقشه5-8: نماها و مقاطع .....................................................................................................................................146

نقشه5-9: برش پرسپکتیو ...................................................................................................................................147

فهرست تصاویر

 صفحهعنوان
تصویر 2-1: روند رشد فیزیکی کودکان ...............................................................................................................36

تصویر2-2: انجام فعالیتهای مرتبط با حواس ........................................................................................................37

تصویر2-3: استفاده از عوامل طبیعی زمین جهت بازی .........................................................................................45

تصویر2-4: عوامل طبیعی در محیط ......................................................................................................................46

تصویر2-5: استفاده از پوشش گیاهی جهت کنترل عوامل بصری .........................................................................46

تصویر2-6: استفاده از پوشش گیاهی جهت کنترل  اقلیمی ...................................................................................46

تصویر2-7: استفاده از درخت به همراه کاربردها ..................................................................................................47

تصویر2-8: استفاده از آب در زمین بازی ..............................................................................................................47

تصویر2-9: فضای بازی ترکیبی از انواع بازی های هیجانی .................................................................................49

تصویر2-10: فضای بازی ماجراجویی و مخفی ....................................................................................................49

تصویر2-11: انواع فعالیتها در فضای بازی ............................................................................................................50

تصویر2-12: ایجاد فضای متنوع با مصالح متنوع ..................................................................................................50

تصویر2-13: بازیهایی که جهت به کار بردن حس شنوایی استفاده می شوند. ......................................................51

تصویر2-14: استفاده از ابزارهای بصری آموزشی جهت بازی ..............................................................................52

تصویر2-15: استفاده از بافت های متنوع در محیط ..............................................................................................52

تصویر2-16: بکاربردن گیاهان معطر جهت جدا سازی فضاها و تحریک حس بویایی ........................................53

تصویر2-17: استفاده از شن و ماسه جهت بازی ..................................................................................................53

تصویر2-18: انواع سرسره و ابعاد آن ...................................................................................................................54

تصویر2-19: انواع تاب و ظوابط آن .....................................................................................................................54

تصویر2-20: استفاده از بالا رونده ها جهت تقویت توانایی های حرکتی .............................................................55

تصویر2-21: استفاده از احجام بی شکل جهت تقویت تخیل ...............................................................................55

تصوبر 3-1: فضای داخلی آموزش و بازی مهدکودک بارباپاپا ..............................................................................57

تصویر 3-2: رنگ و نور در فضای داخلی .............................................................................................................58

تصویر 3-3: طراحی اقلیمی بنا ..............................................................................................................................59

تصویر 3-4: شیشه های رنگی بکار رفته در بنا .....................................................................................................59

تصویر3-5: طراحی سقف و نورگیری بنا .............................................................................................................60

تصویر3-6: پلان بنا ...............................................................................................................................................60

تصویر3-7: نمای بیرونی مهدکودک ترنتن ............................................................................................................61

تصویر3-8: موقعیت قرارگیری بنا .........................................................................................................................62

تصویر3-9: ادغام فضای داخلی و خارجی به وسیله فضای بینابین .......................................................................63

تصویر3-10: پنجره سقفی بکاررفته در فضای بینابین خانه ها ..............................................................................63

تصویر3-11: فضای بازی کودکان در مهد ترنتن ...................................................................................................64

تصویر3-12:فضاهای داخلی مهدکودک ................................................................................................................65

تصویر3-13: نماها و مقاطع ..................................................................................................................................65

تصویر3-14: پلان ها مهدکودک ترنتن ..................................................................................................................66

تصویر3-15: نمای خارجی مهدکودک 8 کلاسه ...................................................................................................67

تصویر3-16: نمای بیرونی و فضای بازی بچه ها .................................................................................................68

تصویر3-17: سالن غذاخوری -  فضای داخلی ....................................................................................................68

تصویر3-18:پلان و موقعیت قرارگیری مهدکودک 8 کلاسه .................................................................................69

تصویر3-19: بکارگیری رنگ در فضای داخلی –  فضای بازی بچه ها و بخشی از نمای مهدکودک ...................70

تصویر3-20: چند نما و مقطع مهدکودک مهدکودک 8 کلاسه ..............................................................................70

تصویر3-21: ایده های طراحی مهدکودک سبرا ....................................................................................................71

تصویر3-22: سایت پلان مهدکودک .....................................................................................................................72

تصویر3-23: نمای خارجی ...................................................................................................................................72

تصویر3-24: پلان مهدکودک ................................................................................................................................73

تصویر3-25: نمای بیرونی از مهدکودک کرلینگ ..................................................................................................74

تصویر3-26: استفاده از شیشه و مصالح شفاف و ایجاد شکستگی در نما با هدف افزایش دید بصری به محیط طبیعی...... 74

تصویر3-27: بهره گیری از حداکثر نور برای اتاق گروهی ....................................................................................75

تصویر3-28: سازماندهی خطی فضای مهدکودک .................................................................................................76

تصویر3-29: پلان طبقه همکف و اول مهدکودک کرلینگ ....................................................................................76

تصویر3-30: ورودی بنا ........................................................................................................................................77

تصویر3-31: نمای بیرونی مهدکودک ...................................................................................................................77

تصویر3-32: پلان مهد کودک ...............................................................................................................................78

تصویر3-33:فضای داخلی کلاس ها .....................................................................................................................79

تصویر3-34: اتاق بازی .........................................................................................................................................79

تصویر3-35: استفاده از رنگ و اشکال در نما .......................................................................................................81

تصویر3-36: استفاده از اشکال رنگارنگ درخت مانند بر جداره دیوار که فضا را متنوع ساخته است ..................81

تصویر3-37: فضای بازی کودکان .........................................................................................................................82

تصویر3-38: رنگ های متنوع و نور مصنوعی در لابی مهدکودک ........................................................................82

تصویر3-39:رنگبندی و مبلمان کلاس ها .............................................................................................................83 تصویر3-40: فضای باز مهدکودک ........................................................................................................................84

تصویر3-41: خلاقیت کودکان از طریق فضا سازی با چوب،گل و صدف رشد می یابد ......................................85

تصویر3-42: وسایل بازی بر دیوارهای مهدکودک ...............................................................................................86

تصویر4-1: طرج جامع اراضی عباس اباد ...........................................................................................................100

تصویر4-2: طرح تفضیلی اراضی عباس اباد .......................................................................................................101

تصویر4-3 بوستان آب و آتش ...........................................................................................................................103

تصویر4-4 پل ورودی بوستان نوروز ..................................................................................................................104

تصویر4-5 موقعیت بوستان نوروز ......................................................................................................................105

تصویر4-6: دریاجه بوستان نوروز ......................................................................................................................105

تصویر4-8: آسمان نما گلستان منظومه شمسی ...................................................................................................106

تصویر4-9: باغ گل عباس آباد ............................................................................................................................107

تصویر4-10:اسکیت پارک ..................................................................................................................................107

تصویر4-11: مسیر پیاده،دوچرخه پهنه غربی اراضی عباس اباد ..........................................................................108

تصویر 4-12: پهنه ی دوستدار کودک در ضلع غربی اراضی عباس آباد ............................................................112

تصویر4-13: مسیرهای دسترسی به سایت .........................................................................................................113

تصویر4-14: تراکم بافت مسکونی در ضلع غربی سایت ...................................................................................114

تصویر 4-15: استفاده از نرده در تمام راه پله ها .................................................................................................118

تصویر 4-16: استفاده از نرده ها با حجم مناسب ................................................................................................118

تصویر 4-17: استفاده از نرده در دو طرف پله ها ...............................................................................................119

تصویر 4-18: پله ها باید ابعاد مساوی داشته و پیوسته باشند .............................................................................121

تصویر4-19: استفاده از کفسازی مناسب و غیر لغزنده .......................................................................................121

تصویر4-20: ضخامت مناسب برای کفسازی جهت جلوگیری از آسیب دیدگی در هنگام افتادن ......................121

تصویر4-21: استفاده از پوشش مناسب بر روی اجسام آسیب زننده مانند پیچ ها ..............................................124

تصویر5-1: نمای کلی خانه کودک .....................................................................................................................148

تصویر5-2: فضای بازی خانه کودک ..................................................................................................................148

تصویر5-3: سالن چند منظوره ...........................................................................................................................149

تصویر5-4: مسیر ورودی ..........................................................................................................................149

دانلود پایان نامه ارشد : خانه کودک با رویکرد بازی و خلاقیت

دانشگاه آزاد اسلامی

واحد دامغان

دانشکده فنی و مهندسی

پایان‌نامه برای دریافت کارشناسی ارشد رشته مهندسی معماری

گرایش: معماری

عنوان:

خانه کودک با رویکرد بازی و خلاقیت

فهرست مطالب

 صفحهعنوان
چکیده ....................................................................................................................................................................1

فصل اول: کلیات تحقیق .............................................................................................................................2

1-1مقدمه ..............................................................................................................................................................2
1-2بیان مسئله .......................................................................................................................................................3
1-3 اهمیت موضوع ...........................................................................................................................................5
1-4 سوالات تحقیق ...............................................................................................................................................6
1-5 اهداف تحقیق و طراحی .............................................................................................................................6
1-6 ابزار و روش تحقیق ...................................................................................................................................7
فصل دوم: مرور منابع و تحقیقات...............................................................................................................8

2-1 کودک ............................................................................................................................................................8
2-2 روانشناسی رشد و دیدگاههای مختلف در روانشناسی رشد ........................................................................10

2-2-1 نظریه رشد و شناخت ..............................................................................................................................12
2-3 روانشناسی تربیتی .........................................................................................................................................14
2-4 کودک و آموزش........................................................................................................................................16

2-4-1 سابقه و ضرورت آموزش کودکان در خارج از ایران ...............................................................................16
2-4-1-1 مهدکودک مجازی در استرالیا .........................................................................................................17

2-4-1-2 مهدکودک‌ الکترونیکی از ژاپن تا آمریکا ........................................................................................18

2-4-2 سابقه و ضرورت آموزش کودکان در ایران .............................................................................................18
2-4-3 نگاهی به آموزش و پرورش کودکان در جهان امروز ..............................................................................19
2-4-4 انتخاب شیوه مناسب آموزشی .................................................................................................................22

2-5 خلاقیت .......................................................................................................................................................22
2-5-1 مفهوم خلاقیت .....................................................................................................................................22

2-5-2 عوامل موثر بر خلاقیت ........................................................................................................................23

2-5-3 اهمیت خلاقیت از منظر آموزشی .........................................................................................................23

2-5-4 راهبردهایی در جهت پرورش خلاقیت کودکان ...................................................................................24

2-5-4-1محورهای آموزش خلاقیت در جریان تدریس...................................................................................24

2-6 کودک و بازی ..........................................................................................................................................25

2-6-1 بازی و شخصیت ..................................................................................................................................27

2-6-2 بازی و رشد اجتماعی ...........................................................................................................................28

2-6-3 نقش بازی در رشد و زندگی کودک .....................................................................................................28

2-7 کودک و هنر ............................................................................................................................................29

2-7-1 تئاتر و هنرهای نمایشی .......................................................................................................................29

2-7-2 موسیقی و کودک ................................................................................................................................30

2-7-3 آواز ......................................................................................................................................................31

2-7-4 قصه و قصه گویی ...............................................................................................................................32

2-7-5 شعر ...................................................................................................................................................32

2-7-6 نقاشی .................................................................................................................................................33

2-7-6-1 نقاشی و فرا فکنی .........................................................................................................................33

2-8 کودک و معماری ......................................................................................................................................34

2-9 محیط، بازی، خلاقیت ............................................................................................................................34
2-10 روند رشد و بازی کودک ......................................................................................................................35
2-11 ادراک کودک ........................................................................................................................................36
2-11-1 حواس پنجگانه .............................................................................................................................37

2-11-2 هوش ........................................................................................................................................38

2-11-3 حافظه .....................................................................................................................................39

2-12 دریافت حسی و ادراکی کودک از فضا ................................................................................................39
2-13 تاثیر شرایط محیطی و کالبدی بر کودکان ..............................................................................................40
2-13-1رنگ ..................................................................................................................................................40

2-13-2 نور .................................................................................................................................................42

2-13-3 صوت ............................................................................................................................................42

2-13-4 تهویه ..............................................................................................................................................43

2-14 فضای معماری کودکان ............................................................................................................................43
2-15 خصوصیات فضاهای مورد نظر جهت طراحی ......................................................................................44
2-16 تعامل با محیط .......................................................................................................................................45
2-16-1 استفاده از عوامل طبیعی زمین ..........................................................................................................45

2-16-2 فضای سبز ......................................................................................................................................46

2-16-3 آب ..........................................................................................................................................47

2-17 طراحی فضای باز و زمین بازی ...............................................................................................................48
2-17-1 ساختارهای بازیها ...............................................................................................................................48

2-17-1-1 پر جنب و جوش. بازی های فیزیکی ...........................................................................................49

2-17-1-2 فکر کردن. بازی های خلاقانه ........................................................................................................50

2-17-1-3 داشتن همراه. بازیهای اجتماعی ......................................................................................................50

2-17-1-4 بازی در سکوت و آرامش ..............................................................................................................51

2-17-1-5 تجربه کردن. یادگیری از طریق بازی های حسی ...........................................................................51

2-17-2 بازی با شن وگل ................................................................................................................................53

2-17-3 اسباب بازیها ......................................................................................................................................54

2-18 طراحی فضا برای کودکان ......................................................................................................................56
فصل سوم: نمونه های معماری برای کودکان ...............................................................................................57

3-1 نمونه های خارجی ...................................................................................................................................57
3-1-1مهد کودک بارباپاپا ................................................................................................................................57

3-1-2 مهد کودک ترنتن.................................................................................................................................61

3-1-3مهد کودک 8 کلاسه...........................................................................................................................67

3-1-4 مهد کودک سبرا ................................................................................................................................71

3-1-5 مهد کودک کرلینگ ..............................................................................................................................74

3-2نمونه های داخلی .......................................................................................................................................77
3-2-1مهد کودک راهیان رشد ..................................................................................................................77

3-2-2 مهد کودک قصه من .....................................................................................................................81

3-3 نتیجه گیری .................................................................................................................................................87
فصل چهارم: مطالعات بستر طرح ....................................................................................................................89

4-1 شناخت منطقه مطالعاتی ................................................................................................................................89

4-1-1 تاریخچه شهر تهران ..................................................................................................................................89

4-1-2 جغرافیای مکانی ........................................................................................................................................90

4-1-3 جغرافیای سیاسی .......................................................................................................................................91

4-1-4 جغرافیای طبیعی ........................................................................................................................................92

4-1-4-1 موقعیت و وسعت ..................................................................................................................................92

4-1-4-2 ناهمواری ها ..........................................................................................................................................92

4-1-4-3 آب و هوا ..............................................................................................................................................93

4-1-4-4 منابع آب ...............................................................................................................................................96

4-1-4-5 زلزله خیزی ..........................................................................................................................................96

4-1-5 راهبردهای طراحی ....................................................................................................................................97

4-1-5-1 فرم مناسب بنا در ارتباط با اقلیم .........................................................................................................97

4-1-5-2 مصالح ساختمانی در رابطه با اقلیم ......................................................................................................97

4-2 بررسی سایت ..................................................................................................................................................98

4-2-1 تاریخچه اراضی عباس آباد .......................................................................................................................98

4-2-2 بررسی موقعیت فرهنگی سایت- تم پارک ها ........................................................................................103

4-2-2-1 بوستان آب و آتش ............................................................................................................................103

4-2-2-2 بوستان نوروز ....................................................................................................................................104

4-2-2-3 شهر دوستدار کودک ..........................................................................................................................109

4-2-2-4 نقش فضای سبز در شهرهای دوستدار کودک.....................................................................................110

4-2-2-5 پهنه دوستدار کودک در اراضی عباس آباد ..........................................................................................111

4-2-2-6 موقیت سایت در اراضی عباس آباد.....................................................................................................112

4-2-2-7 مسیرهای دسترسی به سایت...............................................................................................................113

4-2-2-8 تراکم مسکونی در اطراف سایت.......................................................................................................114

4-2-3 دلایل انتخاب سایت .................................................................................................................................114

4-3 ضوابط و استانداردها ...............................................................................................................................115
4-3-1 طراحی ساختمان آموزشی .........................................................................................................115

4-3-2 استانداردهای کلی ........................................................................................................................116

4-3-3 ایمنی در محوطه ...................................................................................................................................117
4-3-4 نرده های ایمن ...................................................................................................................................117
4-3-5 ایمنی در مسیر های حرکت.................................................................................................................119

4-3-6 ایمنی در راهرو ها...............................................................................................................................119

4-3-7 ایمنی در مسیر پله ها ...........................................................................................................................120

4-3-8 شرایط ایمنی پوشش کف ....................................................................................................................121

4-3-9شرایط ایمنی درها ...............................................................................................................................122

4-3-10شرایط ایمنی پنجره ها .......................................................................................................................123

4-3-11شرایط ایمنی در فضای بهداشتی ........................................................................................................123

4-3-12شرایط ایمنی تجهیزات ......................................................................................................................124

فصل پنجم: معرفی طرح ..............................................................................................................................125

5-1 مبانی طرح .....................................................................................................................................................125

5-2 نشاط در فضای معماری ..............................................................................................................................126

5-2-1 راحتی .......................................................................................................................................................126

5-2-2 اکتشاف در فضا .......................................................................................................................................126

5-2-3 تنوع و پیچیدگی ........................................................................................................................................126

5-2-4 خوانایی .....................................................................................................................................................127

5-2-5 پذیرا بودن فضا ........................................................................................................................................127

5-2-6 رشد اجتماعی ...........................................................................................................................................128

5-2-7 ارتباط و قلمرو گزینی .............................................................................................................................128

5-2-8 خلوت ......................................................................................................................................................128

5-3 روند طراحی .................................................................................................................................................130

5-3-1 فضای باز .................................................................................................................................................130

5-3-2 فضاهای بسته ...........................................................................................................................................131

5-3-2-1 آموزشی ...............................................................................................................................................131

5-3-2-2 خدماتی ...............................................................................................................................................133

5-3-2-3 اداری ...................................................................................................................................................134

5-3-3 فضاهای نیمه باز ......................................................................................................................................134

5-4برنامه فیزیکی ..........................................................................................................................................135

5-5 تاسیسات .......................................................................................................................................................137

5-6 سازه ..............................................................................................................................................................137

5-6-1 سیستم اسکلت بتنی .................................................................................................................................138

5-6-2 ایمنی کلی شیشه ها .................................................................................................................................138

5-6-2-1 نیاز های ایمنی ....................................................................................................................................139

5-7 نقشه ها ..........................................................................................................................................................140

فهرست منابع ......................................................................................................................................................150

فهرست جداول

 صفحهعنوان
جدول2-1. نظریات مختلف در روانشناسی رشد ..................................................................................................11

جدول 2-2. مراحل رشد شناختی از دیدگاه پیاژه .................................................................................................13

جدول2-3. ویژگیهای جسمانی، روانی، عاطفی و اجتماعی کودکان در 7 سال اول زندگی................ ..................14

جدول2-4. بررسی نظام های آموزشی در کشورهای مختلف ..............................................................................20

جدول 4-1. میانگین آمار درجه حرارت ایستگاه مهرآباد ......................................................................................94

جدول 4-2. میانگین بلند مدت رطوبت نسبی ماهانه در ایستگاه مهرآباد ..............................................................94

جدول 4-3. برخی از شاخصه های مورد توجه در طراحی شهرهای دوستدار کودک ........................................110

جدول 4-4. قد کودکان 0 تا 6 سال ....................................................................................................................116

جدول4-5. ضریب ابعاد بدن کودک در وضعیت ایستاده و نشسته ، نسبت به قدم ایستاده او..............................116

جدول 4-6. ابعاد و اندازه مبلمان کودکان ...........................................................................................................117

جدول5-1. حالات و کیفیت های ضروری رشد و نشاط و ارائه معادل های کیفیت فضایی ..............................128

جدول5-2. برنامه فیزیکی ...................................................................................................................................135

فهرست نقشه ها

 صفحهعنوان

نقسه5-1: سایت پلان ..........................................................................................................................................140

نقشه5-2: پلان همکف و معرفی فضاها ..............................................................................................................141

نقشه5-3: پلان مبلمان .........................................................................................................................................142

نقشه5-4: پلان زیرزمین، پارکینگ ........................................................................................................................143

نقشه5-5: پلان طبقه اول .......................................................................................................................................143

نقشه5-6: پلان ستون گذاری ..............................................................................................................................144

نقشه5-7: پلان بام ..............................................................................................................................................145

نقشه5-8: نماها و مقاطع .....................................................................................................................................146

نقشه5-9: برش پرسپکتیو ...................................................................................................................................147

فهرست تصاویر

 صفحهعنوان
تصویر 2-1: روند رشد فیزیکی کودکان ...............................................................................................................36

تصویر2-2: انجام فعالیتهای مرتبط با حواس ........................................................................................................37

تصویر2-3: استفاده از عوامل طبیعی زمین جهت بازی .........................................................................................45

تصویر2-4: عوامل طبیعی در محیط ......................................................................................................................46

تصویر2-5: استفاده از پوشش گیاهی جهت کنترل عوامل بصری .........................................................................46

تصویر2-6: استفاده از پوشش گیاهی جهت کنترل  اقلیمی ...................................................................................46

تصویر2-7: استفاده از درخت به همراه کاربردها ..................................................................................................47

تصویر2-8: استفاده از آب در زمین بازی ..............................................................................................................47

تصویر2-9: فضای بازی ترکیبی از انواع بازی های هیجانی .................................................................................49

تصویر2-10: فضای بازی ماجراجویی و مخفی ....................................................................................................49

تصویر2-11: انواع فعالیتها در فضای بازی ............................................................................................................50

تصویر2-12: ایجاد فضای متنوع با مصالح متنوع ..................................................................................................50

تصویر2-13: بازیهایی که جهت به کار بردن حس شنوایی استفاده می شوند. ......................................................51

تصویر2-14: استفاده از ابزارهای بصری آموزشی جهت بازی ..............................................................................52

تصویر2-15: استفاده از بافت های متنوع در محیط ..............................................................................................52

تصویر2-16: بکاربردن گیاهان معطر جهت جدا سازی فضاها و تحریک حس بویایی ........................................53

تصویر2-17: استفاده از شن و ماسه جهت بازی ..................................................................................................53

تصویر2-18: انواع سرسره و ابعاد آن ...................................................................................................................54

تصویر2-19: انواع تاب و ظوابط آن .....................................................................................................................54

تصویر2-20: استفاده از بالا رونده ها جهت تقویت توانایی های حرکتی .............................................................55

تصویر2-21: استفاده از احجام بی شکل جهت تقویت تخیل ...............................................................................55

تصوبر 3-1: فضای داخلی آموزش و بازی مهدکودک بارباپاپا ..............................................................................57

تصویر 3-2: رنگ و نور در فضای داخلی .............................................................................................................58

تصویر 3-3: طراحی اقلیمی بنا ..............................................................................................................................59

تصویر 3-4: شیشه های رنگی بکار رفته در بنا .....................................................................................................59

تصویر3-5: طراحی سقف و نورگیری بنا .............................................................................................................60

تصویر3-6: پلان بنا ...............................................................................................................................................60

تصویر3-7: نمای بیرونی مهدکودک ترنتن ............................................................................................................61

تصویر3-8: موقعیت قرارگیری بنا .........................................................................................................................62

تصویر3-9: ادغام فضای داخلی و خارجی به وسیله فضای بینابین .......................................................................63

تصویر3-10: پنجره سقفی بکاررفته در فضای بینابین خانه ها ..............................................................................63

تصویر3-11: فضای بازی کودکان در مهد ترنتن ...................................................................................................64

تصویر3-12:فضاهای داخلی مهدکودک ................................................................................................................65

تصویر3-13: نماها و مقاطع ..................................................................................................................................65

تصویر3-14: پلان ها مهدکودک ترنتن ..................................................................................................................66

تصویر3-15: نمای خارجی مهدکودک 8 کلاسه ...................................................................................................67

تصویر3-16: نمای بیرونی و فضای بازی بچه ها .................................................................................................68

تصویر3-17: سالن غذاخوری -  فضای داخلی ....................................................................................................68

تصویر3-18:پلان و موقعیت قرارگیری مهدکودک 8 کلاسه .................................................................................69

تصویر3-19: بکارگیری رنگ در فضای داخلی –  فضای بازی بچه ها و بخشی از نمای مهدکودک ...................70

تصویر3-20: چند نما و مقطع مهدکودک مهدکودک 8 کلاسه ..............................................................................70

تصویر3-21: ایده های طراحی مهدکودک سبرا ....................................................................................................71

تصویر3-22: سایت پلان مهدکودک .....................................................................................................................72

تصویر3-23: نمای خارجی ...................................................................................................................................72

تصویر3-24: پلان مهدکودک ................................................................................................................................73

تصویر3-25: نمای بیرونی از مهدکودک کرلینگ ..................................................................................................74

تصویر3-26: استفاده از شیشه و مصالح شفاف و ایجاد شکستگی در نما با هدف افزایش دید بصری به محیط طبیعی...... 74

تصویر3-27: بهره گیری از حداکثر نور برای اتاق گروهی ....................................................................................75

تصویر3-28: سازماندهی خطی فضای مهدکودک .................................................................................................76

تصویر3-29: پلان طبقه همکف و اول مهدکودک کرلینگ ....................................................................................76

تصویر3-30: ورودی بنا ........................................................................................................................................77

تصویر3-31: نمای بیرونی مهدکودک ...................................................................................................................77

تصویر3-32: پلان مهد کودک ...............................................................................................................................78

تصویر3-33:فضای داخلی کلاس ها .....................................................................................................................79

تصویر3-34: اتاق بازی .........................................................................................................................................79

تصویر3-35: استفاده از رنگ و اشکال در نما .......................................................................................................81

تصویر3-36: استفاده از اشکال رنگارنگ درخت مانند بر جداره دیوار که فضا را متنوع ساخته است ..................81

تصویر3-37: فضای بازی کودکان .........................................................................................................................82

تصویر3-38: رنگ های متنوع و نور مصنوعی در لابی مهدکودک ........................................................................82

تصویر3-39:رنگبندی و مبلمان کلاس ها .............................................................................................................83 تصویر3-40: فضای باز مهدکودک ........................................................................................................................84

تصویر3-41: خلاقیت کودکان از طریق فضا سازی با چوب،گل و صدف رشد می یابد ......................................85

تصویر3-42: وسایل بازی بر دیوارهای مهدکودک ...............................................................................................86
تصویر4-1: طرج جامع اراضی عباس اباد ...........................................................................................................100

تصویر4-2: طرح تفضیلی اراضی عباس اباد .......................................................................................................101

تصویر4-3 بوستان آب و آتش ...........................................................................................................................103

تصویر4-4 پل ورودی بوستان نوروز ..................................................................................................................104

تصویر4-5 موقعیت بوستان نوروز ......................................................................................................................105

تصویر4-6: دریاجه بوستان نوروز ......................................................................................................................105

تصویر4-8: آسمان نما گلستان منظومه شمسی ...................................................................................................106

تصویر4-9: باغ گل عباس آباد ............................................................................................................................107

تصویر4-10:اسکیت پارک ..................................................................................................................................107

تصویر4-11: مسیر پیاده،دوچرخه پهنه غربی اراضی عباس اباد ..........................................................................108

تصویر 4-12: پهنه ی دوستدار کودک در ضلع غربی اراضی عباس آباد ............................................................112

تصویر4-13: مسیرهای دسترسی به سایت .........................................................................................................113

تصویر4-14: تراکم بافت مسکونی در ضلع غربی سایت ...................................................................................114

تصویر 4-15: استفاده از نرده در تمام راه پله ها .................................................................................................118

تصویر 4-16: استفاده از نرده ها با حجم مناسب ................................................................................................118

تصویر 4-17: استفاده از نرده در دو طرف پله ها ...............................................................................................119

تصویر 4-18: پله ها باید ابعاد مساوی داشته و پیوسته باشند .............................................................................121

تصویر4-19: استفاده از کفسازی مناسب و غیر لغزنده .......................................................................................121

تصویر4-20: ضخامت مناسب برای کفسازی جهت جلوگیری از آسیب دیدگی در هنگام افتادن ......................121

تصویر4-21: استفاده از پوشش مناسب بر روی اجسام آسیب زننده مانند پیچ ها ..............................................124

تصویر5-1: نمای کلی خانه کودک .....................................................................................................................148
تصویر5-2: فضای بازی خانه کودک ..................................................................................................................148

تصویر5-3: سالن چند منظوره ...........................................................................................................................149
تصویر5-4: مسیر ورودی ..........................................................................................................................149

چکیده
کودک در دنیای امروز جایگاه بسیار ویژه ای دارد تا جایی که می توان آینده ملتها و جایگاه جهانی آنان را براساس خصوصیات کودکانشان پیش بینی نمود. در کشورهای پیشرفته روشهای آموزشی را در جهت شکوفایی استعدادهای بالفطره کودکان تعیین می نمایند.کودکان جهت رشد نیاز به شناخت توانایی ها و نیازهای روحی و جسمی، و پتانسیل های درونیشان را دارند. بدین منظور به فضایی نیاز دارند  که بتوانند آزادانه در آن بدوند، بازی کنند و خود با توجه به فطرت خویش به جستجو و تجربه بپردازند. اما در شهرهای کنونی کمتر فضای امن و مناسبی برای فعالیتهای کودکان یافت می شود. کودک امروز به دلیل عدم ایمنی و امنیت محیط شهری در اتاق کوچک خود در انبوهی از آپارتمان ها محبوس شده است، و دیگر از آن جنب و جوش و هیاهو جهت شناخت و کسب تجربه در محیط خارج از خانه خبری نیست. درحالی که او فضایی       می خواهد که بتواند خلا حضور طبیعت را در زندگی اش پر کند، مکانی که زمینه مناسب برای پرورش و رشد استعدادهایش را ایجاد کند."مهد کودک ها" فضاهایی مختص کودکان می باشند، در گذشته صرفا جهت نگهداری کودکان بوده اند،اما این فضاها در دنیای امروزه دارای وظایفی جدید می باشند. مهدکودک ها برای سالیان متمادی است که ساختمان هایی بی رنگ، یکنواخت و صرفا عملکرد گرا بودند و باید این نکته را متذکر شد که صرفا استفاده از رنگهای شاد درخانه های تغییر کاربری یافته به مهد کودک نمی تواند فضایی مناسب برای کودکان باشد. بلکه در طراحی فضای معمارانه، آن فضا باید متناسب با سن، سلیقه و شرایط جسمی و روحی استفاده کنندگانش باشد. در این پژوهش تلاش بر این بوده است تا فضایی صرفا برای کودکان به نام "خانه کودک" و با تاکید بر بهره گیری از قابلیت های محیطی و آموزشی موثر بر ذهن و رفتار کودکان و رویکردی جهت ارتقاء و شکوفایی خلاقیت و حس بازی انگیزی در آنان با تدابیر معمارانه است. طراحی خانه کودک برای گروه سنی 3 تا 10 سال در نظر گرفته شده است و سعی بر تلفیق معماری و طبیعت در ایجاد فضاهای انعطاف پذیر و متنوع می باشد. فضاهای طراحی شده در خانه کودک بر اساس مطالعات و نیازهای کودکان و عوامل موثر بر رشد خلاقیت در کودکان می باشد. پس از تعیین نمودن اهداف این تحقیق و طراحی، روشهایی مورد استفاده قرار گرفته شامل مرور منابع و مطالعه منابع کتابخانه ای، مشاهده، مصاحبه و بررسی نمونه های موجود و مرتبط با موضوع و بهره گیری از یافته ها در طراحی معماری استفاده شد.

کلید واژگان: کودک، بازی، خلاقیت، معماری

                                                                                                            فصل اول
 کلیات تحقیق

این فصل شامل مقدمه، بیان مسئله، اهمیت موضوع، سوالات تحقیق،اهداف پژوهش و طراحی، ابزار و روش تحقیق است.

1-1مقدمه
دنیای امروز به دلیل گسترش رویدادهای علمی و تکنولوژیکی و نفوذ عمیق آنها در همه سطوح زندگی، عصر ارتباط و اطلاع رسانی نامیده می شود. به گونه ای که گسترش این امر، در زمینه های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، به مقدار قابل ملاحظه ای مشاهده می شود. آموزش و پرورش به عنوان یکی از پایه ای ترین مفاهیم در تشکیل و توسعه ساختار یک جامعه به شدت تحت تاثیر این گسترش قرار گرفته است.

شکوفایی خلاقیت و نوآوری از مباحث مهم و با اهمیت دنیای امروز است که می توان پیشرفت و توسعه کشورها را به این عامل وابسته دانست. در دنیای امروز رقابت، خلاقیت و نو آوری می‌تواند عامل برد باشد، بنابراین باید کوشش کرد که در جهت پرورش و شکوفاکردنخلاقیت ذهنی کودکان و نوجوانان کشورمان گام برداریم و به عواملی که در این راستا موثر هستند توجه کنیم و مبانی آموزش و پرورش خلاقیت را در سطح جامعه ترویج دهیم. از آنجا که تقویت خلاقیت در دوران کودکی در تمام مدت عمر شخص موثر است باید آنرا بسیار مهم دانست. گارد نر معتقد است که تصور و تخیلی که در اوایل دوران کودکی شکل می‌گیرد، مبنای خلاقیت در دوران بلوغ است. آموزش و پرورش صحیح کودک به معنای فراهم آوردن مقدمات لازم برای به فعلیت رساندن قوای او است و باید به رشد احساسی ، فیزیکی و عقلانی او کمک کرده تا با مشکلات و درگیری های زندگی  به راحتی برخورد کند و برای آن ها راه حل پیدا کند.

بسیاری از پژوهش های حوزه کودک به وجه اکتسابی رشد و یادگیری می پردازد. فلسفه های متنوع آموزشی نظیر تجربه گرایی، طبیعت گرایی، رفتار گرایی و ...نتیجه همین پژوهش ها است. دیدگاه های نوین از جمله آموزش خلاق، یادگیری بازی محور و یادگیری فرآیندی را مبتنی بر خلاقیت و ابتکار کودک می داند که تحت تاثیر محیط فیزیکی و اجتماعی شکل می گیرد. در پی طراحی این شیوه های یادگیری، خلق فضاهایی برای میزبانی آن ها ضروری به نظر می رسد. بحث فضاهای عمومی دوستدار کودک و پیش از آن جنبش ساخت زمینهای باز از یک طرف، توسعه مدارس باز، مدارس چند هسته ای، مدارس اجتماعی از طرف دیگر و خلق موزها، فرهنگسراها و پارک های اختصاصی کودکان همه پاسخی به این ضرورت است.

پژوهش ها نشان می دهند در دوران کودکی قابلیت ها و خلاقیت کودکان پایه گذاری می شود و بهترین زمان پیشرفت برای خلاقیت و تخیل در فاصله سنی 2 تا 10 سال روی می دهد و کودکان طی این سالها از محیط تاثیر بیشتری می گیرد و در مورد محیط خود به طور طبیعی کنجکاو هستند (عظمتی، 1387).

1-2بیان مسئله
انسان از بدو تکامل، شروع به بنیان نهادن تمدن نمود و در طول این روند تکامل متناسب با هر نیازی برای آن ابزاری طراحی کرده و ساخته است. یکی از این نیازها ساختمان بوده که در روند تکامل بشر و ایجاد دانش در این زمینه، معمار طراحی آنرا متناسب با نیازهای استفاده کنندگان در طراحی اش تامین می نموده. در طراحی معماری، سلایق، علایق، عملکرد و کاربری ساختمان متناسب با شرایط محیطی در نظر گرفته می شود. در سالهای دورتر خانه بستری اجتماعی و عاطفی برای رشد و تعالی کودک فراهم می ساخت و دوره بلند مدتی از کودکی را در بر می گرفت. اما امروزه خانه های ما نمی توانند مامن همیشگی کودکان باشند چرا که آن ها قابلیت لازم برای برآوردن نیازهای یک کودک را ندارند.

یکی از این بناها ی ضروری در عصر حاضر مهد کودک یا کودکستان[1] است که از دو واژه مهد به معنی گهواره و بستر و واژه کودک که یک رده سنی از رده های سنی انسان می باشد، تشکیل شده است. گرچه در گذشته مهدکودک ها صرفا جهت نگهداری کودکان بوده اند، اما امروزه این مکانهای معماری هدفمند شده و تبدیل به آموزشگاهی برای آموزش، پرورش و نگهداری کودکان خردسال در بازه ایی زمانی از روز است، که نقش به سزایی در تربیت کودکان دارند و برای گذار آنها از محیط خانه به مدرسه برنامه ریزی شده اند. معمولا کودک از سه سالگی آمادگی ورود به مهدکودک را پیدا می کند. وی در آنجا با محیطی جدید آشنا شده که به او توانایی ها و دانش های بیشتری می آموزد تا برای ورود به مدرسه و همینطور گسترش روابط اجتماعی با دیگران آماده شود. زندگی اجتماعی در یک مهدکودک از جمله مهمترین دوره های زندگی خردسالان است. در این دوره کودکان می توانند معنای زندگی گروهی را حس کنند. فضایی که کودکان همدیگر را ملاقات می کنند و تجربه های فعالیت اجتماعی و دسته جمعی آن ها شکل می گیرد و حس رقابت و رفاقت در آن ها پایه گذاری می شود و نخستین گام های استقلال در وجود آن ها نهادینه می شود. آنها در حساس ترین و مهم ترین سالهای زندگیشان یعنی زمانی که پایه های رشد شخصیتی، فیزیکی، ذهنی، عاطفی، جسمی و اجتماعی آن ها شکل می گیرد تا زمانی که وارد شهر می شوند، نیاز دارند زندگی اجتماعی را در مقیاس خود تجربه کنند و تامین چنین نیازی مستلزم فراهم بودن فضایی کودکانه و صمیمانه است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که عوامل مهمی که در تعیین کیفیت محلهای نگهداری کودکان موثر است به جنبه‌های مختلف آن باز می‌گردد که یکی از این عوامل و شاید مهمترین آنها معماری و فضاهای فعالیت مناسب برای کودکان باشد. بازی، مشارکت گروهی و تعاملات اجتماعی کودک، نه فقط در قالب برنامه های آموزشی، بلکه به وسیله طراحی اجزا  و عناصر معماری در سامانه های کالبدی و عملکردی متناسب با ویژگیها و نیازهای کودکان امکان پذیر است. اساس طراحی معماری و برنامه ریزی فضایی منطبق با شرایط کودکان به طور قطع بستگی به میزان شناخت ویژگیهای جسمی و روانی کودکان در مراحل مختلف رشد آنان دارد و باید دارای شرایط مناسب و مطلوب برای رشد حواس کودک در درک عوامل محیطی و همسو با شناسایی پدیده های قابل درک توسط حواس انسانی او باشد. اکنون می دانیم انگیزه های حسی که کودک از محیط پیرامونش دریافت می کند برای پیشرفت او اهمیت حیاتی دارند، روانشناسان به تاثیر فضای معماری بر رفتار کودکان پی برده اند و این به عهده معمارانی آشنا به علوم رفتاری کودک است که در فرایند طراحی، این دیدگاه ها را با نیازهای فضایی کودک تلفیق کنند. این توجه باید معطوف به زندگی کودکان و جهان کوچک آن ها، به خصوص رابطه نزدیکشان با طبیعت و فضای سبز باشد. در نتیجه توجه ویژه به مساله طراحی فضاهای آموزشی و تفریحی کودکان سبب برانگیختن حس کنجکاوی، خلاقیت، رشد هوش و زبان و تکامل اجتماعی آنان می شود و در نهایت به کودکان می آموزد که چگونه با دیگران همکاری کنند، مسئولیت هایی را به عهده گیرند و در یک اجتماع یا فرهنگ زندگی کنند.

متاسفانه با گذشت سالها از تاسیس فضاهای آموزشی، همچنان جامعه ما شاهد تحولات چشمگیری در معماری بناهای آموزشی نبوده است و در حال حاضر اکثر دبستان ها و مهد کودک ها در فضا های فاقد طراحی مناسب و یا در فضا هایی با کاربری غیر آموزشی (مثل خانه) تاسیسمی گردند. براساس مطالب بیان شده می توان مسئله را اینگونه بیان نمود کهساخت و سازهای معماری فضای زندگی کودکان جامعه امروز ایران بسیار کمرنگ می باشد و نیازمند توجه بیشتر است. در اصل محلهای نگهداری کودکان فضاهای کوچک، شلوغ، بی‌رنگ، یکنواخت،صرفا عملکرد گرا و تغییر کاربری یافته ای می باشند که فاقد طراحی مناسب ویژه کودکان هستند. واقعیت امر این است که فضاهای آموزشی کودکان ما بیشتر، باعث از بین رفتن خلاقیت آنها می‌شود. ، بی توجهی به تاثیر کیفیت فضای معماری در پرورش خلاقیت کودکان مانع ذوق وشوق کودک،برای ورود به آنها می‌شود.اهمیت آموزش و پرورشکودکان سبب می شود که کمبود چنین فضاهایی ملموس شده و توجه ویژه ای جهت طراحی مجموعه آموزشی مناسب، ویژه کودکان با عملکردی علمی، فرهنگی، تفریحی و پاسخگوی نیازهای آن ها مد نظر قرارگیرد و به پر شدن این خلاء کمک کند.

1-3 اهمیت موضوع
اهمیت این موضوع به معنای اهمیت کودکان در شکل دهی دنیای فردا می باشد. اعضای کوچک و جوان جامعه که قابلیت تاثیر گذاری بر شکل دهی محیطشان را با بیان نیازها و تمایلات خودشان دارند ولی در این مهم نیاز به کمک بزرگسالان دارند. این حقیقت انکار ناپذیر است که کودکان در سنین طفولیت تنها به مراقبت و تامین نیاز های جسمانی نیاز ندارند بلکه باید همه ابعاد وجودی آنها(جنبه های روانی، عاطفی، شخصیتی، هوش و شناختی و اخلاقی) مورد توجه قرار گیرد.

تمام ادیان الهی، بخصوص دین اسلام، همه انسانها را به تعلیم و تربیت دعوت نموده و آنها را ترغیب نموده اند که از دوران کودکی به این امر مهم اهتمام ورزند؛ زیرا که کودکان در این دوران دارای ویژگیهایی هستند که بزرگسالان از آن بی بهره اند و آن، آمادگی پذیرش بسیار زیاد برای یادگیری است که در قلب و ذهن آنان وجود دارد.در روایات نیز اهمیت توجه به مراحل رشد انسان قابل بررسی است. از امام صادق (ع) نقل شده است: فرزندت را تا هفت سالگی بگذار بازیکند و هفت سال او را ادب ‏آموز و در هفت سال سوم او را ملازم و همراه خود دار. یکی از اهداف تعلیم و تربیت فرزند در خانه و مدرسه، آماده سازی او برایزندگی در اجتماع و تعقیب اهداف جامعه الهی است. همچنین آمده است: اگر کودک می دانست که خداوند متعال چه استعدادی در وی نهاده است که براساس آن می تواند خود را به اوج قله معرفت برساند، شادمانه آواز رهایی سرمی داد و با تلاش تمام سعی می کرد خود را به نهایت این شناخت برساند (ژاله فر، 1384).

از آنجا که پرورش خلاقیت باید از کودکی انجام گیرد تا درآینده افراد خلاقی برای جامعه باشند، باید عواملی که در افزایش قدرت خلاقیت موثر است را بررسی کردو در جهت تحقق آن گام برداشت. خلاقیت یک نیروی ذاتی است که در همه افراد وجود دارد و راههای بیشماری برای پرورش آن وجود دارد آنچه مسلم است اینکه فضا در کیفیت آموزش و پرورش و بروز خلاقیت نقش بسیار مهمی‌ایفا می‌کند.

 
برچسب: ،
ادامه مطلب

آینه دستشویی در تمام سبک‌ها، اشکال و اندازه‌ها آمده است اما کدام یک برای حمام مناسب است؟ در این راهنمای ما نگاهی به سبک‌های مختلف موجود می‌کنیم.

یک-آینه‌های ساده

در این مدل‌ها معمولاً یک آینه تراش‌خورده است که در قسمت پشت برای نصب آینه آویزی تعبیه‌شده است گاهی اوقات در طراحی‌های مینیمال این نوع آینه‌ها سرویس بهداشتی به شدت موردتوجه قرار می‌گیرند این نوع مدل معمولاً ارزان‌ترین مدلی هست که می‌توان انتخاب نمود این نوع از آینه‌های دستشویی معمولاً درسرویس بهداشتی‌های عمومی استفاده می‌شود

دو-آینه‌های ساده با قاب

 
 
 
تفاوت این مدل‌ها با مدل قبل در قاب آن هست که معمولاً این قاب در مدل‌های قدیمی از جنس پلاستیک می‌باشد و مدل‌های جدید با قاب پی‌وی‌سی می‌باشد درمدل‌های با قاب پی‌وی‌سی معمولاً یک زیر آینه (اتاژور) هم وجود دارد این مدل‌ها بیشتر در سرویس حمام استفاده قرار می‌گیرد

سه- مدل‌های باکس آینه‌ای

 
 
 
این نوع از آینه دستشویی معمولاً باکسی هست (کمد و یا کابینت) که بر روی درب آن آینه وجود دارد در این مدل چون در پشت آینه باکس تعبیه‌شده هم آینه و هم باکس بزرگ می‌باشد. معمولاً این مدل‌ها در دو جنس پلاستیکی و هم پی‌وی‌سی در بازار موجود می‌باشد اگر وجود آینه بزگ و باکس نظم‌دهنده بزرگاز ضرورت های سرویس بهداشتی می‌باشد و از در سرویس بهداشتی فضای کافی برای آینه و باکس بزرگ ندارید این مدل بهترین انتخاب می‌باشد.

چهار-آینه باکس

در این مدل‌ها معمولاً از سه قسمت آینه قسمت تزئینی و باکس تشکیل‌شده تنوع در این نوع از آینه باکس‌ها زیاد می‌باشد این نوع آینه‌ها در سایزهای مختلف تولیدمی‌شود و در سرویس‌های بهداشتی با فضای کم طرفداران زیادی دارد جنس این مدل معمولاً از جنس پی‌وی‌سی می‌باشد

پنج-مدل آینه‌های سلطنتی

این نوع آینه‌ها با قاب‌هایی از جنس ABS و در طرح‌های خاص منبت کاری شده در بازار وجود دارد اگر به طراحی آینه دستشویی بیشتر از کاربرد آن توجه دارید و نبود باکس و طبق تزئینی اهمیت ندارد این مدل بهترین انتخاب برای آینه‌های دستشویی می‌باشد

صنعت و هنر تجسم فعالیت خودش رو در سال 84 آغاز کرد و در حال حاضر شامل کارگاه تولیدی است که به تولید آینه روشویی ، روشویی کابینتی ، آینه های دکوراتیو ، و تراش آینه مشغول هستند تجسم متشکل از تیمی با تجربه ، تحصیل کرده و خلاق است که با توکل بر خدا سعی دارد قدمی در مسیر تولید ملی بردارد.

برای مشاهده تصاویر بیشتر به سایت صنعت و هنر تجسم مراجعه کنید

شکل گیری بازار در ایران به روزگاران بسیار دور باز می گردد . در اغلب شهرهای ایران تا پیش از دروه ساسانیان  محلی برای خرید و فروش برخی از کالاها وجود داشته است ، اما با توجه به ساخت اقتصادی کشور و کارکرد شهرها ، به جز شهرهای بندری ، بازار به عنوان عنصر مهم شهری که داد و ستد  و تولید بعضی از کالاها در تمام طول سال در آن جریان داشته باشد ، هنوز شکل نهایی خود را نیافته بود . در دوره ساسانیان ، در اثر رواج بازرگانی داخلی و توسعه شهرها و شهرنشینی ، چنین فضایی پا به عرصه وجود نهاد ( سلطان زاده ،1359: 71) .

پس از ورود اسلام و و گسترش شهرهای اسلامی ، افزایش ارتباطات اجتماعی ، توسعه راه های کاروانی و کاروانسراها ، موجب شکل گرفتن فضای بازرگانی و تولیدی ، موسوم به بازار شد . در شهرهای اسلامی ، بازار ، محور اصلی و اقتصادی شهر بوده که مراکز تولید و توزیع کالاهای گوناگون ، انبارهای مهم و مبادلات پولی در آن جای داشتند ( کیانی ، 1374: 16 ) . بر اساس اطلاعات موجود در منابع تاریخی ، از اواخر قرن اول هجری به بعد در بسیاری از شهرهای جدید و اغلب شهرهای قدیمی ، بازارهایی دایمی با فضاهای ساخته شده ، وجود داشتند . در این نوع بازارها ، هر صنف در بخشی از راسته اصلی و یا در یکی از راسته های فرعی جای داشت و هر نوع کالا در محل معینی عرضه می شد . البته پیشینه شکل گیری راسته های تخصصی در بازار و استقرار پیشه وران هر صنف در مجاور هم در ایران به پیش از اسلام می رسد ( سلطان زاده ،1366: 20 ) .

2-1-1- بازار در دوران صفویه 

امنیت ایجاد شده در دوره صفویه و توسعه روابط خارجی ایران موجب گسترش روابط بازرگانی خارجی و در نتیجه رونق تولید انواع محصولات شد . رواج داد و ستد داخلی و خارجی منجر به رشد شهرنشینی و توسعه شهرها شدند .در این دوران بازار شهرهای بزرگ مانند اصفهان ، تبریز ، مشهد ، قزوین و شیراز به شدت گسترش یافتند . همچنین راسته های جدیدی در کنار راسته های قدیمی ساخته شد و تعدادی کاروانسرا در کنار هر کدام از بازارها برپا گردید . شاه عباس اول در سال 1011  ه.ش دستور ساخت میدان امام ( نقش جهان ) اصفهان و مسجد جامعی را در جبهه جنوبی آن داد . سپس چند رسته بازار و تعدادی کاروانسرا در جبهه شمالی و پیرامون میدان ساخته شد (هنرفر ، 1344: 396) . تبریز پس از اصفهان مهم ترین شهر کشور در دوره صفویه محسوب می شد . طبق مدارک تاریخی در سال1050 ه.ش شمار دکان های این شهر حدود هفت هزار باب و تعداد کاروانسراها و خان ها  حدود دویست و هفتاد باب بیان شده است (سلطان زاده ، 1366: 20) .

2-1-2- بازار در دوره زندیه

پس از صفویه تا حدود قرن 11 ه.ش اقدامات مهمی در زمینه توسعه فضاهای شهری و بازار صورت نگرفت . در دوره حکومت کریم خان زند ، فعالیت های عمرانی مهمی در شیراز انجام شد . در این دوران به فرمان وی ، بازار وکیل و تعدادی کاروانسرا در شیراز ساخته شد که اکنون جزء بناهای تاریخی و ارزشمند به شمار می آیند       (سلطان زاده ، 1366: 23) .

2-1-3- بازار در دوران قاجار

در دوره قاجار ، تهران به عنوان پایتخت کشور به سرعت توسعه یافت . بازار اصلی شهرکه از دوره صفویه شکل گرفته بود ، در امتداد محورهای مهم شهر که به دروازه های اصلی منتهی می شد ، گسترش پیدا کرد و     راسته ها و کاروانسراهای متعددی ساخته و به آن افزوده گردید . در این دوره اقدامات عمرانی اندکی در برخی از شهرهای بزرگ صورت گرفت و بازارهای آنها توسعه ای معمول و متناسب با افزایش جمعیت شهر یافت           (سلطان زاده ، 1366: 26) .

دو تحول مهم اقتصادی و یک تحول مهم شهری در دوره قاجار در روند توسعه بازارها تاثیر به سزایی داشت . نخست آن که تبادلات اقتصادی ایران و سایر کشورها به ویژه روسیه و کشورهای اروپایی در دوره قاجار منجر به ورود برخی از کالاهای خارجی به بازارهای ایران شد و در برخی از زمینه ها به تولید محصولات ایرانی آسیب وارد شد (سلطان زاده ، 1366: 26) .

تحول دوم مربوط به تاسیس و راه اندازی تعدادی کارخانه باروت سازی ، اسلحه سازی ، ابریشم تابی ، کاغذ سازی ، بلورسازی ، نخ ریسی و چاپخانه بود که به سبب پاره ای از ملاحظات شهری ، امنیتی و ارتباطی در بیرون بازار ساخته شدند و به این ترتیب نقش بازار به عنوان یگانه محور اصلی اقتصاد شهر به تدریج رو به ضعف نهاد (سلطان زاده ، 1366: 27) .

تحول مهمی که در زمینه ساختار شهری در این دوره صورت گرفت نقش بسیار مهمی که در زمینه ساختار شهری در این دوره صورت گرفت و نقش بسیار مهمی بر تحول بازارها بر جای گذاشت ، ساختن معابر و    خیابان های مستقیم بود . ورود اتومبیل به شهرها ، اهمیت یافتن دسترسی سواره و تغییر نحوه تقسیم بندی قطعات زمین ، موجب شکل گیری خیابان های مستقیم در شهرهای جدید و درون بافت قدیمی شهر شد ، به طوری که ابتدا نمادهای جدید شهری ، اداری ، حکومتی و سپس دکان ها و فضاهای تجاری در کنار خیابان ها ساخته شد . به این ترتیب ساختار بیشتر بازارها دچار ایستایی و رکود گشت و راسته های تجاری به صورت پراکنده و متمرکز در کنار خیابان ها گسترش یافت . اغلب بازارها به فضایی قدیمی و تاریخی تبدیل گشتند و در شهرهای کوچک و کم جمعیت ، بازارها به تدریج تهی از فعالیت گشته ، فرسوده و متروک شدند (سلطان زاده ، 1366: 27) .

دانلود متن کامل پایان نامه مقطع ارشد معماری : طراحی مجتمع تجاری-تفریحی با رویکرد طبیعت گرایی با تاکید بر سازواره های طبیعی

2-1-4- بازار در دوران پهلوی

در دوره پهلوی اول ، به دلیل رواج استفاده از خیابان و مسیرهای مستقیم کالسکه رو که از اواخر دوره قاجار مورد توجه بود ، استفاده از اتومبیل برای حرکت در شهر ، شکل گیری روابط جدید اجتماعی و تامین امنیت ، منجر به دگرگونی بافت شهری شد و در پی آن بیشتر در شهرها ، الگوی شطرنجی غالب گشت . یکی از پیامدهای تغییر ساختار شهر ، شکل گیری خیابان هایی برای تردد وسایل نقلیه موتوری و پیاده روهایی در دو طرف آن بود . همچنین در این دوران ، فضاهای اداری جدیدی مانند بانک ها ، دفاتر ، موسسه های دولتی و خصوصی ساخته شدند که به دنبال آن فضاهای تجاری در قالب دکان هایی با شکل ردیفی در جداره خیابان و کنار هم قرار گرفتند . این دکان ها در دو سوی خیابان و پیاده رو هایی که از نظر حجم تردد عابران و تراکم جمعیت ساکن موقعیت مناسبی داشتند ، بنا شدند . این گونه ساخت و ساز در جهت پاسخ به نیاز کاربری تجاری و توسعه آن بود . به تدریج در برخی از خیابان هایی که از رونق تجاری خوبی برخوردار شدند ، کمبود فضا به منظور توسعه کاربری تجاری موجب شکل گیری پاساژ گردید . نخستین پاساژها در خیابان لاله زار ، جمهوری و اطراف میدان بهارستان ایجاد شدند . شکل گیری پاساژها در کنار خیابان را می توان با چگونگی ساخت کاروانسرای شهری در کنار راسته بازارها مشابه دانست . زیرا به طور معمول پاساژها در نقاطی از شهر و در خیابان هایی طراحی و ساخته می شدند که از یک سو دارای رونق اقتصادی بوده و از سوی دیگر توسعه دکان ها در لبه پیاده روها و خیابان ها به سادگی ممکن نبود (سلطان زاده ، 1386: 4).

هسته اولیه اغلب بازارهای شهری ، در نزدیکی یکی از پر جنب و جوش ترین دروازه های شهر تشکیل می شد . این هسته ، نخست در ربض و پشت دروازه شهر و گاه در داخل شارستان و نزدیک به دروازه شکل می گرفت ؛ سپس در داخل شارستان و ربض گسترش می یافت . در شهرهایی مانند ری که ربض به سرعت رشد می کرد و شارستان رونق خود را از دست می داد ، بازار تنها در ربض گسترش می یافت . شکل گیری عناصر بازار و روند آن بستگی به کارکرد اصلی شهر و میزان رشد اقتصادی و جمعیت آن داشت . بازارها به دو صورت کلی شکل گرفتند ؛ نخست بازارهایی که پیرامون یک میدان یا میدان گاه پدیدار شدند و دوم بازارهایی که به صورت خطی و در امتداد گذرهای اصلی سکونتگاه ها توسعه یافتند . بیشتر بازارهای بزرگ ایران به خصوص در دروان اسلامی به صورت خطی بودند . این گونه بازارها به طور معمول از مهم ترین و پر ترددترین دروازه شهر ، شروع و گاهی تا دروازه دیگر شهر امتداد می یافت . در برخی از شهرها که از لحاظ تجاری پر رونق بودند ،به سبب وجود حصار و محدوده ای معین امکان توسعه خطی بازار در یک امتداد وجود نداشت و دو راسته موازی شکل می گرفت ، بازار تبریز نمونه ای از این نوع استقرار فضایی است . البته این گونه بازارها به خصوص در شهرهای بزرگ بیشتر برای خرید ماهانه و گاه سالانه مورد استفاده قرار می گرفتند ؛ در حالی که مردم برای خرید کالاهای روزانه یا هفتگی به بازارچه های کوچک در قسمتی از راسته اصلی محله مراجعه می کردند (سلطان زاده ، 1386: 3) .

تمام یا بخشی از بیشتر بازارها در ابتدا پوشش نداشتند بلکه به تدریج و با رشد و گسترش آنها ، توسط برخی از بزرگان و بازرگانان شهر مسقف می شدند . عرض بازارها به طور متوسط بین 3.5 تا 5  متر در نظر گرفته می شد که برای عبور عابران پیاده از کنار هم مناسب بود . هر بازار دارای دروازه و دری جداگانه بود که شب ها بسته می شد . در دوران اولیه شکل گیری بازار ، اغلب مغازه های آن در نداشتند و هنگام شب و در ایام تعطیل ، مغازه داران با پارچه ای ضخیم مغازه خود را می بستند ( سلطان زاده ، 1386: 252-257) .

2-2-1- ساختار بازار

در گذشته بازار ، تنها مرکز تجاری و قطب اقتصادی شهر بود . ساختار اصلی بازار شامل معابر سرپوشیده با  مغازه های متعدد در دو طرف آن است . هر معبر و راهرویی منحصر به عرضه نوعی جنس خاص بوده ، به همین جهت قسمت های مختلف بازار را با نام کالاهایی که در آن راسته عرضه می شد ، نام گذاری می کردند           (سلطان زاده ، 1386: 3) .

دانلود متن کامل پایان نامه مقطع ارشد معماری : طراحی مجتمع تجاری-تفریحی با رویکرد طبیعت گرایی با تاکید بر سازواره های طبیعی

به طور کلی بازار از 3 فضای اصلی تشکیل یافته است :

1-فضایی کاربردی برای فعالیت های تولیدی ، بازرگانی و خدماتی ( واحدهای خرد تجاری )

2-فضاهای عبوری برای مرتبط ساختن و همچنین مجزا نمودن واحدهای کاربری (فضایی برای گذر مشتریان)

3-مکان هایی برای گردهمایی مردم بین فضاهای متعدد بازار که به صورت سرباز ، سرپوشیده می باشند . لازم به ذکر است که در مجموعه های تجاری و مراکز خرید در دوره مدرن خصوصاً در ایران ، این فضا به دست فراموشی سپرده شده است و یا کمتر به آن پرداخته می شود .

از کاربری های بسیار مهم بازار ، مسجد و مدرسه بود که در نقاط تلاقی ، حجره ها آنها را در بر می گرفتند . در محدوده مسجد ، نخست بازار مختص شمع فروشان ، عطاران ، مهر و تسبیح فروشان بود . پس از آن بازار کتاب فروشان ، صرافان ، چرم سازان و صحافان بر گرد مدرسه و یا مدارس قرار می گرفتند . درهای مدرسه معمولاً در راسته های اصلی بازار گشوده می شد . بعد از آن بازار پارچه فروشان یا « قیصریه » بود که به دلیل اهمیت صنعت نساجی و نقش مهم اقتصادی آن پر اهمیت ترین مرکز بازرگانی شهر محسوب می شد . پس از قیصریه ، بازار نجاران ، مسگران ، قفل سازان و پس از آن حلبی سازان و آهنگران قرار داشت و در امتداد آن بازارهای نعل بندان ، زین سازان و پالان دوزان با کاروانسراها و میادین خاص خود در کناره و داخل باروی شهر قرار          می گرفت . در ورای باروی شهر، بازارهای روزانه و فصلی روستاییان ، دوره گردان و پیله وران گسترده می شدند. صنایع وابسته به بازار و دارای آلودگی مانند دباغ خانه ، رنگرزی ، سفال سازی ، آجرپزی در فاصله ای منطقی از بارو قرار داشتند . بازارها عموماً با تصرف فضا از سمت داخل به خارج رشد می نمودند ؛ بدین معنی که همیشه فضاهای مجاور یا پشت بازار نیازهای آن را تامین می کرد ( حبیبی ، 1385 : 47 – 46 ) .

امروزه بیش از هر زمان دیگری رویکردهای فناورانه ، زیست شناسانه و به طور کلی طبیعت گرایانه در معماری تکنولوژیک اهمیت و کاربرد پیدا نموده است ولی می توان ریشه این رویکرها را در تاریخ پی گرفت . بکارگیری نقوش گیاهی و جانوری در مغماری های تاریخی نیز از میل و گرایش انسان به طبیعت حکایت دارد . از این رو برای ارائه راهکارهای بهتر ، مطالعه شیوه تعامل انسان با طبیعت در طول تاریخ و پیامدهای مادی و معنوی آن اهمیت دارد . از طرفی اندیشه فلاسفه غرب و شرق و نگاه کتاب الله در رابطه با طبیعت دارای ابعاد ظریفی است که مطالعه آن ضروری است . در این فصل به مطالعه مفهوم طبیعت و موارد ذکر شده در بالا و سپس به رابطه طبیعت با معماری در جهان و ایران پرداخته شده است . از این بررسی ، وجه معلم بودن طبیعت دریافته می شود و از این رو در ادامه مطالعه سازواره های طبیعی و دسته بندی آنها برای کاربرد در معماری انجام شده و خواص آنها نیز تبیین و تدقیق گردیده است . در نهایت آنچه اهمیت دارد چگونگی کاربرد طبیعت در معماری و روش های آن است که به چگونگی انتقال این مفاهیم از طبیعت در معماری طراحی مجتمع تجاری تفریحی با رویکرد طبیعت گرا می پردازد . به خاطر اهمیت آن ، فرآیند این تغییر هم بیان گردیده است .

دانلود متن کامل پایان نامه مقطع ارشد معماری : طراحی مجتمع تجاری-تفریحی با رویکرد طبیعت گرایی با تاکید بر سازواره های طبیعی

3-ضرورت شناخت طبیعت

انسان از ابتدای خلقت به عنوان یک موجود طبیعی در طبیعت زندگی می کرد و از آن می آموخت و با آن تعامل داشت زیرا بقا اگرچه در ابتدا ممکن است غریزی بوده باشد ولی بعد از مدتی با فهم و شعور صورت گرفت و بر همین اساس انسان ناچار به شناخت و تعامل با طبیعت بوده است با گذر زمان بر اهمیت شناخت طبیعت هر روز افزوده شده است . از اندیشمندان شرقی تا غربی و حتی کتب آسمانی همه و همه بر شناخت طبیعت تاکید داشته و دارند اگرچه نوع دیدگاه آنها در رابطه با طبیعت متفاوت است . اهمیت طبیعت از نظر قرآن به گونه ای است که همگان را به سیر و نظر در دانشگاه طبیعت فراخوانده است بطوریکه ، « قرآن تمام عالم طبیعت را یکسره آیه و نشانه برای شناخت ماوراء طبیعت می خواند » ( مطهری ، 1367 ) . همچنین طبیعت  و اجزاء و عناصر آن و قوانین و نظام حاکم بر جهان هستی یکی از مقولات بسیار مهمی است که متون اسلامی ، به عنوان یکی از ابزار شناخت نیز موکداً انسان را به تفکر درباره آن ترغیب و توصیه می نماید . هر چه شناخت انسان از طبیعت تکامل یابد زندگی او بهبود بیشتری می یابد البته نظریات متفاوتی در این رابطه وجود دارد . فرانسیس بیکن با تاکید بر اینکه علم قدرت است و توانایی علمی می تواند قدرتی تکنیکی را بر طبیعت اعمال نماید همچون کانت از تسلط بر طبیعت و یا قابلیت تغییر و انطباق طبیعت در جهت رفع نیازها و خواسته هایی که انسان تعیین کننده آن است سخن می گوید . بسیاری از دانشمندان و طبیعی دانان بزرگ جهان از جمله ابن سینا ، رازی ، جابربن حیان و جاحظ که مسلمان بوده اند نیز بر اهمیت شناخت طبیعت تاکید کرده اند زیرا آنطور که مشخص شده طبیعت به عنوان کارآموزی بزرگ در امتداد زمان به انسان آموخته است . در همین راستا در تحقیق حاضر ضرورت دارد برای رسیدن به این شناخت سیر تحول تاریخی مواجهه انسان با طبیعت و رویکرهای معماری به طبیعت بررسی شود .

3-1- طبیعت و تعاریف آن

3-1- 1-طبیعت در لغت

واژه طبیعت در فرهنگ معین به معنی آن بخش از جهان که ساخته دست آدمی نیست آمده است و در فرهنگ دهخدا به معنی سرشت که مردم بر آن آفریده شده اند و نهاد ، آب و گل ، خوی و گوهر است که از آن به Nature تعبیر می شود از ریشه Nat به معنای زادن گرفته شده و این نشانگر آن است که مهمترین ویژگی ذاتی طبیعت خلق و زایش همیشگی آن است به همبن جهت ضروری است که فرایند زایش و اصول و قوانین حاکم بر آن بررسی شود . با این بررسی است که الگوبرداری از طبیعت به عنوان بزرگترین منبع خلق و زایش در فرایند طراحی اتفاق می افتد .

3-1- 2- طبیعت در فلسفه

اهمیت موضوع طبیعت باعث شده که فلاسفه در طول تاریخ به این موضوع بپردازند و طبیعت و ویژگی های آن را پایه ای برای شروع بحث های فلسفی خود قرار دهند . این بررسی محدود به فرهنگ یا جغرافیای خاصی نیست و ردپای بحث پیرامون موضوع طبیعت را می توان در تمامی فرهنگ ها در طول تاریخ مکتوب دید . از این رو در ادامه برای آشنایی با فلسفه طبیعت ، نگرش اندیشمندان به طبیعت بیان خواهد شد تا به یک دکترین فلسفی مناسب جهت بهره گیری از طبیعت دست یابیم .

3-1- 2-1-آراء اندیشمندان غربی درباره طبیعت

از نگاه اندیشمندان خردگرای غربی جهان به عنوان یک کل از ذرات مادی بدون رمز و راز و کاملاً قابل پیش بینی تشکیل شده است اما گذشت زمان باعث تغییر این نگرش شد و اعتقاد به وجود نوعی حرکت تکاملی درون موجودات عالم در میان فلاسفه غربی رایج گردید . از نظر دکارت جهان تماماً به فیزیک و ریاضی معنا شده چرا که جمله معروف او می گوید :

« بعد و حرکت را به من بدهید جهان را می سازم » (فروغی ،1387: 191 )

این نگرش دکارت که جهان را به مثابه ماشین ( نقره کار ، بی تا ) می بینید نشان از فلسفه مکانیک گرای او به طبیعت دارد . از طرفی جان استوارت میل بیان می دارد که خوب بودن طبیعت مانعی بر سر راه کوشش برای بهبود طبیعت است و پیروی انسان از طبیعت را عملی غیر معقول و غیر منطقی می پندارد . میل به علت دشمن خویی طبیعت ، آن را به عنوان بستری برای سلطه فن آورانه و صنعتی انسان می پندارد (میل ، 1382 : 269) . از این رو از نظر میل یکی از مهمترین رسالت های انسان اصلاح زمین طبیعت است که از فلسفه تجربه گرایی او ناشی می شود .فلاسفه بعد از میل نظریه تکامل را مطرح کرده اند و از زاویه دید خود به تعریف آن می پردازند .

« نظریه مورگان متضمن سازش تکامل گرایی ( مکانیکی ) داروین و تکامل گرایی خلاق برگسون است . به نظر مورگان در تکامل دو نیرو را دارد : یکی زاده حوادث گذشته است و دیگری خیزش و یا جهشی است که گاه به گاه و بی مقدمه رخ می نماید . اولی همان است که داروین و اسپنسر می گویند و دیگری که در حکم اعتراضی است که به مفاهیم مکانیکی  تکامل ، از برگسون نشات گرفته است ... مورگان می گوید که تکامل به تحریک دو اصل مذکور صورت می گیرد ... تکامل دفعی مورگان ، میانجی دید علمی داروین و دید عرفانی برگسون است » ( راداکریشنان ، 1382 : 154 و 253 ) . بطور کلی غرب پس از رنسانس با ذهن خردگرای خود ، جهان و به دنبال آن طبیعت را مسخر عقل خویش نمود و با نگاه تجربه گرای خود به مواجهه با طبیعت پرداخت و با تاخیری چند صد ساله تا حدودی پی به وجود معنا در طبیعت برد . بی شک رسیدن به نتیجه از طریق تجربه تلخ تر از رسیدن به آن از طریق نگاه معنوی است . از این رو غرب در قیاس با شرق با اتخاذ رویکردهای فیزیکی و تجربه گرا خسارت سنگینی را در قرون اخیر متوجه انسان و طبیعت نمود تا دریافت که این روش به تنهایی نمی تواند راه حل مناسبی برای رسیدن به نتیجه باشد ؛ نهایتاً اندیشمندان غربی در عرصه تئوری از رویکرد تجربه گرا به رویکرد معناگرا تغییر جهت دادند که البته نمی توان در عرصه عملی به کمال آن را مشاهده نمود .

1650-1596                                                                                رنه دکارت (Rene Descartes )

جهان و طبیعت به مثابه ماشین............................................................................... تفکر مکانیک گرا به طبیعت
1873-1806                                                                       جان استوارت میل ( John Stuart Mill)

اعتقاد به وجه دشمن خویی طبیعت..........................................................سلطه فن آورانه . صنعتی بر طبیعت
1882-1809                                                                            چارلز داروین (Charles Darawin )

اعتقاد به تکامل تدریجی طبیعت ........................................................... همذات پنداری ، عدم رافت و رحمت
1903-1820                                                                           هربرت اسپنسر (Herbert Spencer)

تکامل ، وحدت یابی ماده است................................ تفکیک یا جامعیت،تفاوت با وحدت و پیشرفت با انحلال تعدیل می شود
1941-1859                                                                             هانری برگسون (Henri Bergson )

اعتقاد به تغییرخلاقانه بعنوان اساسی ترین قانون طبیعت ............................جهان بینی مبتنی بر قوه شهود مستتر در غریزه
1936-1952                                                                    کانون لوید مورگان (Cowy L. Morgan )

اعتقاد به تکامل دفعی یا خیزشی .................... تکامل به تحریک دو اصل استمرار گذشته و جهش ناگهانی صورت می گیرد
1976-1889                                                                       مارتین هایدیگر ( Martin Heidegger)

ذات گرایی و روجوع به ماهیت طبیعت................................................. انکشاف و تجلی شاعرانه رموز طبیعت
2009-1912                                                                                        آرنه نااس  (Arne Naess)

همذات پنداری با طبیعت ............................................................................. نجات بخشی و همبودی با طبیعت
پل تیلور (Paul Teylor)

اخلاق گرایی و زیست – محوری ......................................................................... هماهنگی و احترام به طبیعت

جدول 3-1-آراء اندیشمندان غربی درباره طبیعت ( محمود فیض آبادی ، 1391)

بنابراین از تحلیل و مقایسه نظرات تاریخی اندیشمندان غربی درباره طبیعت بطور کلی چنین نتیجه می شود که اندیشه غربی از گذشته های دور ، از معناگرایی به تجربه گرایی سوق پیدا کرده و پس از گذراندن تجربیات تلخ و دشوار به سمت معناگرایی و با حرکتی آرام و گاهی هم متغیر در طول پانصد سال در حرکت بوده است ، البته در میانه قرن بیستم و اواخر آن این سیر دارای نوسانانی می باشد .

گرم شدگی کره زمین، نازک شدن لایه ازن به علت استفاده از آلاینده ها، افزایش آلودگی محیط زیست و انقراض گونه های زیستی همه و همه با هم می آمیزند تا ضرورت بوم شناسی و مسائل زیست محیطی را برای آینده قابل پیش بینی گردانند. بطوریکه پیشی گرفتن جهان خاکستری در برابر جهان سبز آینده، قابل تامل ترین مسئله قرن حاضر به شمار می آید.
در این میان توسعه به عنوان یکی از بزرگترین عوامل تغییر محیط زیست و به تبع آن ساخت و ساز که جزء صنایع بزرگ در استخدام نیروی انسانی (صدها هزار کارگران ساختمان و فنون مربوطه)، باعث از بین بردن زمین های کشاورزی، فرسایش خاک و آلوده کننده محیط زیست و به مخاطره انداختن سلامتی و بهداشت مردم است و بر بحران انرژی دامن میزند. بحرانی که در اواسط دهه 1965 با افزایش میزان آلودگی محیط زیست هشداری به جهانیان محسوب شد، سبب تشکیل گروه های طرفدار محیط زیست که از حامیان محیط زیست در جهان بودند گردید و مفهوم گسترده ای تحت عنوان پایداری را پیگیری نمود. اصطلاح پایداری[1] برای نخستین بار در سال 1986 توسط کمیته جهان گسترش محیط زیست تحت عنوان (رویارویی با نیازهای عصر حاضر بدون به مخاطره انداختن منابع نسل آینده برای مقابله با نیازهایشان) مطرح شد و هر روز بر ابعاد و دامنه آن افزوده می شود تا استراتژی های مناسبی پیش روی جهانیان قرار گیرد. در این جهان، معماران نیز همسو با سایر دست اندر کاران در پی یافتن راهکارهای جدیدی برای تامین زندگی مطلوب انسان بوده اند. بدیهی است که زندگی، کار، تفریح، استراحت،....... همه و همه فعالیت هایی می باشند که در فضا های طراحی شده توسط معماران صورت پذیرفته و از آنجا که نقاط ضعف و قوت یک ساختمان بر زیست بوم جهان تاثیر مستقیم خواهد داشت ، وظیفه ای بس حساس در این خصوص بر عهده معماران می باشد. کاربرد مفاهیم پایداری و توسعه پایدار در معماری، مبحثی به نام "معماری پایدار"آغاز نموده اند که مهمترین سر فصل های آن "معماری اکو-تک" ، "معماری و انرژی" و "معماری سبز" ایجاد می گردد.

دانلود پایان نامه ارشد : بررسی معماری پایدار در زمینه های طراحی مسکونی

بزرگترین آفت معماری، عدم آگاهی و شناسایی مفاهیم ارزشی آن است. عدم آگاهی از مفاهیم صحیح بعضی تعاریف، عدم استفاده درست از آن ها را منجر می شود. پایداری و معماری پایدار نیز یکی از این موارد است که به دلیل ارتباط مستقیم فرهنگ و معماری ایران با تکنولوژی و دنیای غرب، آن هم به صورت ابتدایی و ناقص، باعث شده علی رغم وجود رده پای آشکار اصول  پایدار در این مرز و بوم، با ورود و قبول تعاریف سطحی، مقطعی و غیر بومی در پرداختن علمی و ملی به موضوع پایداری سهل انگاری شود (موسوی، 1379،ص 53).

[1] sustainable